Nicholas Culpeper: Ένας πρωτοπόρος του Μεσαίωνα

Ο Nicholas Culpeper γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1616. Άρχισε τις σπουδές του στο Cambridge σε ηλικία 18 ετών και, αν και ήταν λαµπρός λόγιος, τις σταµάτησε για να αρχίσει µια µακρά µαθητεία κοντά σε ένα φαρµακοποιό στο Λονδίνο. Αφού ολοκλήρωσε τη µαθητεία του, το 1640, άρχισε να εξασκεί την ιατρική στο Spitalfields.

Το 1649, παραβίασε το µονοπώλιο του ιατρικού κατεστηµένου της εποχής, δηµοσιεύοντας µια αγγλική µετάφραση της ιατρικής φαρµακοποιίας που είχε τον τίτλο A Physicall Directory , που µέχρι τότε την διατηρούσαν στη λατινική γλώσσα, κρατώντας την µε περισσή προσοχή µακριά από το κοινό. Το 1653 δηµοσίευσε το περίφηµο έργο του The English Physician ή Herball.

Το περίφηµο ερευνητικό και συγγραφικό του έργο, ανέδειξε τον Culpeper, ως έναν από τους γνωστότερους βοτανολόγους του 17ου αιώνα. Ο βασικός λόγος γι’ αυτό είναι τα γραπτά του και ιδιαίτερα το βιβλίο του Complete Herbal and English Physician, που παρέµεινε ο δηµοφιλέστερος οδηγός βοτανικής ιατρικής στην Αγγλία επί περισσότερα από 250 χρόνια. Το βιβλίο αυτό µας δίνει µια απαράµιλλη αντίληψη σχετικά µε τις ολιστικές αρχές της Ελληνο-Αραβικής ιατρικής, οι οποίες σώζονταν εκείνη την εποχή. Σ' αυτές τις αρχές, ο Culpeper προσέδωσε άλλη µία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα διάσταση, την ενσωµάτωση αστρολογικών αρχών.

Η αστρολογία χρησιµοποιείτο συνήθως για την πρόγνωση νόσων επί πολλούς αιώνες. Στην πραγµατικότητα, τα γραπτά του Ιπποκράτη αναφέρονται στην ανάγκη του να διαθέτει ο θεραπευτής την ικανότητα αστρολογικής πρόγνωσης. Ο Culpeper, όµως, µας δείχνει ένα πολύ πιο ολοκληρωµένο σύστηµα, στο οποίο δεν αποδίδονται αστρολογικά χαρακτηριστικά µόνο σε νόσους, αλλά και σε φυτά, πράγµα που τελικά καθιστά τη χρήση φαρµακευτικών φυτών σε ασθένειες µια απλή και λογική διαδικασία, την οποία ο καθένας σχεδόν στην εποχή του θα ήταν σε θέση να ακολουθήσει. Συνεπώς, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα βιβλία του Culpeper πουλιόνταν ανά χιλιάδες και εξακολουθούν να είναι δηµοφιλή µέχρι και σήµερα.

Η βαθιά γνώση του Culpeper σχετικά µε τη βοτανική του επέτρεπε να χορηγεί µεµονωµένα τοπικά βότανα, όταν εξασκούσε την ιατρική, χρησιµοποιώντας τα κοινά αγγλικά ονόµατα των φυτών, αντί για τα λατινικά. Αυτό του έδινε τη δυνατότητα να επικοινωνεί µε τους φτωχότερους ασθενείς του, οι οποίοι µπορούσαν να συλλέγουν τα φάρµακα που τους ήταν απαραίτητα, δωρεάν από την κοντινή ύπαιθρο.

Κατά την εποχή του Culpeper ήταν σύνηθες να υπάρχει στενή σχέση µεταξύ ιατρικής πρακτικής και αστρολογίας και να εκφράζεται η ποιότητα των φαρµάκων µε αστρολογικούς όρους που συνέδεαν κάθε φάρµακο µε τον συγκεκριµένο πλανήτη που το κυβερνούσε. Το σύστηµα αυτό ενίσχυε περισσότερο τις αρχές της ελληνικής ιατρικής φιλοσοφίας, η οποία χρησιµοποιείτο γενικά εκείνη την εποχή, και απέδιδε τις ιδιότητες του Ζεστού, του Ξηρού, του Κρύου και του Υγρού σε φάρµακα. Αυτός ο συνδυασµός αστρολογίας και ιατρικής δεν ήταν καινούριος. Στην εποχή του Culpeper, η αστρολογία αποτελούσε πια µέρος της ιατρικής, επί τουλάχιστον δύο χιλιετίες και πιθανώς πολύ περισσότερο.

Στα αρχαία χρόνια οι σοφοί άντρες µιας κοινότητας στρέφονταν στην αστρολογία, για να παράσχουν µια θεωρητική βάση ως προς το γιατί µερικά φυτά ήταν αποτελεσµατικά στη θεραπεία ορισµένων ασθενειών και άλλα όχι. Αυτό δεν προκαλεί καµία έκπληξη, καθώς οι αρχαίες κοινότητες βασίζονταν στη γεωργία. Γι’ αυτούς, υπήρχε προφανής σχέση ανάµεσα στα γεγονότα της φύσης, όπως η ανάπτυξη των φυτών και στις εποχές του χρόνου, όπως εκδηλώνονταν µε βάση τη θέση των ουράνιων σωµάτων. Έτσι δόθηκε µια ερµηνεία όλων αυτών των φαινοµένων, η οποία βασίστηκε στη µακρά εµπειρία των ανθρώπων, σχετικά µε τη σχέση ανάµεσα στην αστρολογία και την αποτελεσµατικότητα των φυτών. Αυτό το πρότυπο εργασίας παρείχε ένα αρκετά χρήσιµο σύστηµα ιατρικής. Συνεπώς, ο Culpeper, όπως πολλοί γιατροί της εποχής του, ήταν ένας ειδήµων αστρολόγος και δηµοσίευσε αρκετά αστρολογικά βιβλία. Τα πιο γνωστά από αυτά είναι το Opus Astrologicum (1654) και το Astrological Judgement of Diseases (1655). Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι η ιατρική φιλοσοφία του Culpeper στο σύνολο του έργου του είναι συνυφασµένη µε ελληνικές ιατρικές έννοιες σε συνδυασµό µε αστρολογικές αρχές.

Στις 10 Ιανουαρίου 1654 ο Nicholas Culpeper πέθανε πρόωρα από φυµατίωση στην ηλικία των 38 ετών. Πολλά από τα αδηµοσίευτα χειρόγραφά του δηµοσιεύτηκαν µετά το θάνατό του, αλλά ακόµα περισσότερα χάθηκαν στη µεγάλη φωτιά του Λονδίνου το 1666. Εξαιτίας του πρόωρου χαµού του, µόνο να µαντέψουµε µπορούµε τι άλλα υπέροχα πράγµατα θα είχε αφήσει στους µεταγενέστερους, αν είχε φύγει πλήρης ηµερών.

Στον πίνακα που ακολουθεί, υπάρχουν µε την αγγλική τους ονοµασία τα βότανα που είχε ταξινοµήσει ο Culpeper, µε αλφαβητική σειρά. Δίπλα στο όνοµα κάθε φυτού υπάρχει ο πλανήτης ή το ζώδιο που το κυβερνά, καθώς και οι «ιπποκρατικές» ποιότητες κάθε φυτού. Οι αριθµοί µέσα στις παρενθέσεις της τρίτης στήλης δηλώνουν την αναλογία των ποιοτήτων αυτών. Για παράδειγµα, το φυτό Bramble, κυβερνάται από τον πλανήτη Αφροδίτη και το ζώδιο του Κριού, ενώ η αναλογία του σε ξηρό και κρύο είναι 3 προς 1.

Κατεβάστε εδώ το σχετικό αρχείο