Τα παιδιά είναι από τον Παράδεισο

γράφει η Θάλεια Κωστοπούλου

«Όλα τα παιδιά γεννιούνται αθώα και καλά. Με αυτή την έννοια, τα παιδιά είναι από τον Παράδεισο».

Με αυτή τη φράση ξεκινάει ο John Gray, το βιβλίο του «Γονείς και παιδιά-Ζήτημα Επικοινωνίας» και το βρίσκω υπέροχο μήνυμα αποδοχής και αγάπης προς τις τρυφερές μας υπάρξεις.

Στη διαδικασία δημιουργικής στήριξης προς τα παιδιά μας, ο John Gray περιγράφει «Πέντε μηνύματα για θετική ανατροφή» όπως τα ονομάζει, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς να αφήσουν πίσω παλιές τεχνικές διαπαιδαγώγησης όπως εκφοβισμό, τιμωρία, πρόκληση ενοχής, και να συμπεριφερθούν με στοργή, τρυφερότητα και αποδοχή προς τις νέες γενιές.

1.Δεν είναι κακό να είναι διαφορετικά

Οι ιδιαιτερότητες των παιδιών μας είναι που τα κάνουν μοναδικές και υπέροχες υπάρξεις. Το καθένα έχει τον δικό του τρόπο να εκφράζεται, και τον δικό του μοναδικό τρόπο και ρυθμό για να μαθαίνει, οπότε οι συγκρίσεις δεν βοηθούν, αντιθέτως τους προκαλούν σύγχυση και κλονίζουν την αυτοεκτίμησή τους. Έχουν ιδιαίτερες ανάγκες που πρέπει να μπορούμε να αναγνωρίσουμε , για να τα βοηθήσουμε. Για παράδειγμα, άλλες ανάγκες καλύπτει η μητέρα στο κορίτσι και άλλες στο αγόρι, και αντίστοιχα ο πατέρας, διαφορετική στήριξη παρέχει στο αγόρι και διαφορετική στο κορίτσι.

2.Δεν είναι κακό να κάνουν λάθη

Όλοι έχουν το δικαίωμα του λάθους, και πολύ περισσότερο τα παιδιά, αφού το λάθος είναι αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας εκμάθησης και εξέλιξης. Αν οι γονείς μπορούν να παραδέχονται το λάθος τους κι έχουν το θάρρος να ζητούν συγνώμη είτε από τα παιδιά είτε μεταξύ τους, τότε διδάσκουν με το παράδειγμά τους ότι τα λάθη είναι αποδεκτά. Η αυτοσυγχώρεση είναι απαραίτητη διαδικασία για το χτίσιμο της αποδοχής και αγάπης του εαυτού.

3.Δεν είναι κακό να εκφράζουν αρνητικά συναισθήματα

Αρνητικά συναισθήματα όπως θυμό, οργή αγανάκτηση, ζήλια, φόβο, ανασφάλεια, θλίψη, είναι απολύτως φυσιολογικά συναισθήματα και είναι αναγκαίο να εκφράζονται. Τα παιδιά είναι καλό να νιώθουν την ασφάλεια και την αποδοχή από τους γονείς, ώστε να εκφράζουν τα αρνητικά τους συναισθήματα. Μόνο έτσι μπορούμε να τα βοηθήσουμε να τα επεξεργαστούν. Είναι σημαντικό και πολύ εποικοδομητικό για την προσωπικότητά τους, να τα ακούμε προσεκτικά και να τα ενθαρρύνουμε να περιγράφουν το πώς αισθάνονται, ώστε να αποκτούν επίγνωση των συναισθημάτων τους, είτε αυτά είναι ευχάριστα, είτε δυσάρεστα. Έτσι είναι σταδιακά σε θέση να επεξεργάζονται και να ξεπερνούν τα αρνητικά συναισθήματα, και ταυτόχρονα να καλλιεργούν και να τονίζουν τα θετικά, μία ιδιότητα που χαρακτηρίζει ανθρώπους επιτυχημένους και δημιουργικούς.

4.Δεν είναι κακό να διεκδικούν περισσότερα

Η ικανότητα της διεκδίκησης είναι απαραίτητη στη ζωή, και συνδέεται άμεσα με την αυτοεκτίμηση. Διεκδικώντας, τα παιδιά καλλιεργούν τις διαπραγματευτικές τους ικανότητες, κάτι που θα τους είναι χρήσιμο σε όλη τους τη ζωή. Το πόσα θα διεκδικήσουν, είναι κάτι που δεν μπορούν να γνωρίζουν εξαρχής. Ακόμη και ως ενήλικες, συχνά δεν έχουμε ξεκάθαρα τα όρια της διεκδίκησης. Πόσο μάλλον τα παιδιά. Καλό είναι να νιώθουν ελεύθερα να ζητούν αυτό που θέλουν, αλλά ταυτόχρονα να μαθαίνουν ότι δεν θα ικανοποιούνται πάντα. Αυτό τα φέρνει στην αρχή σε επαφή με την απογοήτευση, αλλά έτσι μαθαίνουν να την αντιμετωπίζουν, επιστρατεύοντας εναλλακτικούς τρόπους για να ικανοποιηθούν.

5.Δεν είναι κακό να αρνούνται, αρκεί να θυμούνται ότι οι γονείς έχουν τον τελικό λόγο

Οφείλουμε να επιτρέπουμε στα παιδιά μας να λένε «όχι», και να εκφράζουν ελεύθερα τις αντιρρήσεις, ακόμη και τις αντιδράσεις τους. Αυτό θα τα βοηθήσει να αναπτύξουν υγιές αίσθημα ατομικότητας και αυτογνωσίας, εφόσον βέβαια οι γονείς διατηρούν τον έλεγχο. Όταν οι γονείς λαμβάνουν υπ’ όψη τις επιθυμίες των παιδιών τους, αυτό τα κάνει πιο συνεργάσιμα, χωρίς να χρειάζεται να καταπιέσουν τον αληθινό εαυτό τους. Θέλουμε παιδιά συνεργάσιμα και όχι υπάκουα, γιατί η υποταγή κάμπτει την θέλησή τους και τα κάνει εύκολα υποχείρια των επιτήδειων. Ταυτόχρονα όμως, για να αισθάνονται ασφαλή, χρειάζονται να νιώθουν τους γονείς τους σταθερούς και ικανούς να θέτουν τα όριά τους. Όσο κι αν επιδιώκουν να πάρουν τον έλεγχο, στην ουσία δεν είναι σε θέση να σηκώσουν αυτό το βάρος της ευθύνης. Αν οι γονείς είναι πολύ ελαστικοί και υποχωρητικοί, τα παιδιά νιώθουν αστήριχτα, και κατά συνέπεια εγείρεται μέσα τους ανασφάλεια.

Αναφερθήκαμε σε μερικές πολύ γενικές αλλά και θεμελιώδεις αρχές για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών στη σύγχρονη κοινωνία. Είναι σίγουρα ένα θέμα τεράστιο, ευαίσθητο και τελικά αρκετά εξατομικευμένο, ανάλογα με τις ιδιοσυγκρασίες γονιού και παιδιού. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν αυστηρές συνταγές, παρά μόνο προτάσεις και ιδέες προς επεξεργασία και περαιτέρω αναζήτηση.

Το σίγουρο είναι ότι τα παιδιά καθρεφτίζουν αυτό που προσλαμβάνουν από το περιβάλλον τους. Οπότε όσο περισσότερο φροντίζουμε την προσωπική μας ανάπτυξη και την καλλιέργεια μέσα μας των αξιών που θεωρούμε σημαντικές για τη ζωή μας, τόσο αυτές θα προβάλλονται στις ζωές των παιδιών μας και κατ’ επέκταση στις μελλοντικές κοινωνίες.

Η επιλογή και η ευθύνη είναι δική μας.

Πηγή: «Γονείς και παιδιά-Ζήτημα επικοινωνίας», John Gray (Φυτράκη,1999)