Οι γνώσεις της λειτουργίας του σύμπαντος στον Πλούταρχο

Ένα τέτοιο θέμα αποτελεί σίγουρα η αντίληψη που μαθαίνουμε ακόμα και σήμερα στα σχολεία μας, ότι οι Αρχαίοι Έλληνες Αστρονόμοι, πίστευαν στην θεωρία του Γεωκεντρισμού, δηλαδή ότι η Γη ΑΠΟΤΕΛΟΥΣΕ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ.

Αξίζει να εξετάσουμε την άποψη του Πλουτάρχου, όπως αυτή διατυπώνεται σε ένα βιβλίο του, που σήμερα δεν είναι πολύ γνωστό, το «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΜΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ» όπου στο δέκατο κεφάλαιο, στο 925d αναφέρονται τα εξής αποκαλυπτικά:

…σκόπει δὲ τοὺς ἄλλους ἀφεὶς ἀπλανεῖς καὶ πλάνητας,

…Ας εξετάσεις όμως τώρα και τους άλλους απλανείς και πλανήτες, που βρίσκονται σε απόσταση από την γη,

ἃ δείκνυσιν Ἀρίσταρχος ἐν τῷ Περὶ μεγεθῶν καὶ ἀποστημάτων,

και μάλιστα με τον τρόπο που τους εξετάζει ο Αρίσταρχος στο έργο του «Περί μεγεθών και αποστημάτων».

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι αυτό το βιβλίο του Αρίσταρχου στο οποίο αναφέρεται ο Πλούταρχος είναι και το μόνο έργο του που έχει διασωθεί.

ὅτι τὸ [925D] τοῦ ἡλίου ἀπόστημα τοῦ ἀποστήματος τῆς σελήνης ὃ ἀφέστηκεν ἡμῶν πλέον μὲν ἢ ὀκτωκαιδεκαπλάσιον ἔλαττον δ' ἢ εἰκοσαπλάσιόν ἐστι.

στο οποίο αναφέρεται ότι η απόσταση του ΗΛΙΟΥ από την ΓΗ, σε σχέση με την απόσταση της ΣΕΛΗΝΗΣ από την ΓΗ, είναι λίγο μεγαλύτερη από 18 φορές και μικρότερη από 20 φορές.

Διαπιστώνουμε ότι ο Πλούταρχος γνωρίζει θαυμάσια, ότι οι αποστάσεις στο των πλανητών, δεν είναι σταθερές αλλά αυξομειώνονται.

Διότι τόσο η τροχιά της ΓΗΣ γύρω από τον ΗΛΙΟ, όσο και η τροχιά της ΣΕΛΗΝΗΣ γύρω από την ΓΗ αποτελούν ελλείψεις.

Αυτός είναι ο λόγος που δεν δίνει έναν συγκεκριμένο σταθερό αριθμό που να εκφράζει τις αποστάσεις των Ουρανίων Σωμάτων, αλλά αναφέρει τα όρια μέσα στα οποία κινούνται.

καίτοι ὁ τὴν σελήνην ἐπὶ μήκιστον αἴρων ἀπέχειν φησὶν ἡμῶν ἓξ καὶ πεντηκονταπλάσιον τῆς ἐκ τοῦ κέντρου τῆς γῆς·

Και μολονότι, όταν υπολογίζει την μέγιστη απόσταση της ΣΕΛΗΝΗΣ από την ΓΗ, λέει σε εμάς ότι είναι 56 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση του κέντρου της ΓΗΣ από την επιφάνειά της.

αὕτη δ' ἐστὶ τεσσάρων μυριάδων καὶ κατὰ τοὺς μέσως ἀναμετροῦντας·

και αυτή την απόσταση, αυτοί που έχουν κάνει τις μετρήσεις, την υπολογίζουν κατά μέσο όρο σε 40000 στάδια.

Άρα είναι προφανές ότι την εποχή εκείνη, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουμε σήμερα, υπήρχαν πολλοί επιστήμονες που ασχολούνταν με τέτοιου είδους ειδικές μετρήσεις των αποστάσεων των ουρανίων σωμάτων.

καὶ ἀπὸ ταύτης συλλογιζομένοις ἀπέχει ὁ ἥλιος τῆς σελήνης πλέον ἢ τετρακισχιλίας τριάκοντα μυριάδας·

Και σύμφωνα με αυτούς που κάνουν αυτούς τους υπολογισμούς, θα πρέπει να απέχει ο ΗΛΙΟΣ από την τροχιά της ΣΕΛΗΝΗΣ περισσότερο από 40300000 στάδια.

οὕτως ἀπῴκισται τοῦ ἡλίου διὰ βάρος καὶ τοσοῦτο τῇ γῇ προσκεχώρηκεν.

Έτσι λοιπόν, τόσο απέχει η ΣΕΛΗΝΗ από τον ΉΛΙΟ, σύμφωνα με τις βαρυτικές δυνάμεις και τόσο επίσης πλησιάζει η ΣΕΛΗΝΗ στη ΓΗ, σύμφωνα και πάλι με τις βαρυτικές δυνάμεις.

Στο σημείο αυτό διαπιστώνουμε ότι ο Πλούταρχος γνωρίζει πολύ καλά, ότι αν η τροχιά της Σελήνης ξεφύγει από αυτές τις βαρυτικές δυνάμεις μέσα στις οποίες είναι υποχρεωμένη να κινείται θα υπάρξουν δύο αποτελέσματα:

Η Σελήνη ή θα χαθεί στο διάστημα ή θα πέσει στη επάνω στη Γη!

ὥστε, εἰ τοῖς τόποις τὰς οὐσίας διαιρετέον,

Ώστε αν ξεχωρίσουμε τις δυνάμεις που αφορούν αποστάσεις, από τις δυνάμεις βαρύτητας,

ἡ γῆς μοῖρα καὶ χώρα προσκαλεῖται σελήνην,

η δύναμη που συγκρατεί την ΣΕΛΗΝΗ σε τροχιά, με την γνωστή κλίση και απόσταση γύρω από την ΓΗ,

καὶ τοῖς περὶ γῆν πράγμασι καὶ σώμασιν ἐπίδικός [925E] ἐστι κατ' ἀγχιστείαν καὶ γειτνίασιν.

όπως και οι δυνάμεις που συγκρατούν τις τροχιές των άλλων ουρανίων σωμάτων πλησίον της ΓΗΣ, οφείλονται στις δυνάμεις που λειτουργούν επειδή υπάρχει μικρή απόσταση των σωμάτων αυτών και γειτνιάζουν με την ΓΗ,

Είναι προφανές ότι αν οι αποστάσεις των τροχιών των λοιπών ουρανίων σωμάτων του ηλιακού μας συστήματος ήταν μεγάλες, δεν θα υπήρχαν μεταξύ τους ανάλογες δυνάμεις.

καὶ οὐδὲν οἶμαι πλημμελοῦμεν,

και δεν νομίζω ότι κάνουμε κάποιο λάθος,

ὅτι τοῖς ἄνω προσαγορευομένοις βάθος τοσοῦτο καὶ διάστημα διδόντες ἀπολείπομέν τινα καὶ τῷ κάτω περιδρομὴν καὶ πλάτος,

όταν υπολογίζουμε στα εξεταζόμενα αυτά ουράνια σώματα, την απόσταση που κινούνται γύρω από την ΓΗ και πόσο βαθιά βρίσκονται μέσα στο Σύμπαν, χωρίς να ξεχνάμε να υπολογίσουμε την τροχιά και κλήσης της τροχιάς,

ὅσον ἐστὶν ἀπὸ γῆς ἐπὶ σελήνην.

ειδικά σε ό,τι αφορά στην ΓΗ και την τροχιά της ΣΕΛΗΝΗΣ περί την ΓΗ.

οὔτε γὰρ ὁ τὴν ἄκραν ἐπιφάνειαν τοῦ οὐρανοῦ μόνην ἄνω

Και επίσης πιστεύω ότι δεν θα έπρεπε να θεωρήσουμε ασήμαντο, τον αστρονόμο εκείνο που θα μπορούσε να μετρήσει αποκλειστικά και μόνο την διάμετρο του σύμπαντος,

Επομένως είναι προφανές, ότι γνωρίζει πολύ καλά ότι το Σύμπαν έχει μορφή σφαίρας, έχει επιφάνεια και έχει διάμετρο, διακρίνεται δηλαδή μία αρχή και ένα τέλος και ότι όλα αυτά μπορούν να μετρηθούν!

τἄλλα δὲ κάτω προσαγορεύων ἅπαντα μέτριός ἐστιν,

αλλά και ο αστρονόμος επίσης, που είναι σε θέση να μετρήσει αυτά που βρίσκονται πιο κοντά από το όριο του σύμπαντος,

οὔθ' ὁ τῇ γῇ μᾶλλον δ' ὁ τῷ κέντρῳ τὸ κάτω περιγράφων ἀνεκτός·

ούτε είναι λιγότερο σπουδαίος, αυτός που υπολογίζει την απόσταση του κέντρου της ΓΗΣ από την επιφάνειά της.

ἀλλὰ καὶ κινητικὸ<ν> ταύτῃ διάστημα δοτέον ἐπιχωροῦντος τοῦ κόσμου διὰ μέγεθος.

Αλλά είναι δεδομένο ότι αυτές οι αποστάσεις δεν παραμένουν σταθερές, (λόγω διαστολής) καθότι το σύμπαν μεταβάλλεται στον χώρο κατά μέγεθος.

Το σημείο αυτό, οι γνώσεις του Πλουτάρχου ως προς την λειτουργία του Σύμπαντος, μας αφήνουν κυριολεκτικά κατάπληκτους!

Διότι αποδεικνύεται ότι όχι μόνο γνωρίζει επακριβώς τις αποστάσεις από το κέντρο της Γης μέχρι την επιφάνειά της, από την επιφάνεια της Γης μέχρι την Σελήνης, γνωρίζει επίσης την απόσταση από την Γη μέχρι τον Ήλιο, την διάμετρο του Σύμπαντος, αλλά ακόμα περισσότερο είναι σε θέση να γνωρίζει ότι οι αποστάσεις αυτές είναι μεταβαλλόμενες, ως αποτέλεσμα της διαστολής του Σύμπαντος!

πρὸς δὲ τὸν ἀξιοῦντα πᾶν εὐθὺς ἄνω καὶ μετέωρον εἶναι τὸ ἀπὸ [924F] τῆς γῆς

Και ενώ κάποιος θα μπορούσε να διατυπώσει την θεωρία πώς όλα τα ουράνια σώματα είναι μετέωρα και οι τροχιές τους βρίσκονται πάνω από το επίπεδο της τροχιάς της ΓΗΣ,

ἕτερος ἀντηχεῖ πάλιν εὐθὺς εἶναι κάτω τὸ ἀπὸ τῆς ἀπλανοῦς περιφορᾶς.

κάποιος άλλος, θα μπορούσε να τον αντικρούσει και να διατυπώσει την άποψη ότι οι τροχιές των πλανητών βρίσκονται πιο κοντά στην ΓΗ από τις τροχιές και αποστάσεις των απλανών.

Με αυτήν την τελευταία παρατήρηση, θέλει να μας γνωστοποιήσει ότι γνωρίζει ότι μέσα στο Σύμπαν δεν υπάρχει «πάνω» και «κάτω». Και τα δύο είναι σωστά…!