Déjà vu: Αυτό κάπου το έχω ξαναδεί!

Ο όρος déjà vu είναι γαλλικός και, κυριολεκτικά, σημαίνει "αυτό το έχω ξαναδεί". Όσοι έχουν βιώσει την αίσθηση, το περιγράφουν ως μια συντριπτική αίσθηση οικειότητας με κάτι που δεν θα έπρεπε να είναι καθόλου εξοικειωμένοι.

Ας πούμε, για παράδειγμα, ότι ταξιδεύουμε σε ένα μέρος και, ενώ είναι η πρώτη φορά, μας φαίνεται σαν να έχουμε υπάρξει σ 'αυτό ακριβώς το σημείο και παλαιότερα. Ή, ενώ είμαστε σε γεύμα με φίλους συζητώντας κάποιο σημερινό θέμα, έχουμε την αίσθηση ότι έχουμε ήδη βιώσει αυτό ακριβώς το πράγμα – τους ίδιους φίλους, το ίδιο γεύμα, το ίδιο θέμα.

Μερικοί άνθρωποι αναζητούν την εξήγηση του φαινομένου στα όνειρα και άλλοι πιστεύουν ότι η εμπειρία déjà vu που βιώνουν έχει να κάνει με μνήμες από προηγούμενες ζωές.

Και οι δύο αυτές ερμηνείες του φαινομένου είναι αδύνατο να αποδειχθούν, διαψευσθούν, ή (μέχρι πρόσφατα) να ερευνηθούν. Η πεποίθηση ότι αφορά τις προηγούμενες ζωές είναι θέμα πίστης. Η θεωρία της μετενσάρκωσης πάντως, που είναι περισσότερο σύμφωνη με τη σύγχρονη επιστήμη του εγκεφάλου (Αλγοριθμική Μετενσάρκωση) προβλέπει ότι οι μνήμες δεν περνούν από τη μια ζωή στην άλλη. Αυτό που μεταφέρεται είναι ένα σύνολο σημάτων που απεικονίζουν καταστάσεις της συνείδησης. Οι μνήμες δεν πάνε απαραίτητα μαζί.

Εδώ πάντως δεν πρόκειται να γράψω ότι το deja vu δεν προέρχεται από προηγούμενες ζωές και όνειρα, αλλά αυτό ακριβώς που είναι. Αν θέλουμε να εξηγήσουμε την άποψη των προηγούμενων ζωών και των ονείρων, δίνουμε στον εαυτό μας εξηγήσεις που δεν μπορούν να αποδειχθούν. Ή θα αποδειχτούν λανθασμένες. Ή θα εξεταστούν υπό το πρίσμα της πίστης.

Η επιστημονική εξήγηση είναι ότι έχει να κάνει με τις διαδικασίες της μνήμης. Θα το κάνω όσο πιο απλό μπορώ. Η βασική ιδέα είναι ότι υπάρχουν τμήματα του εγκεφάλου που είναι εξειδικευμένα για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

Παρόν. Εδώ και τώρα. Η δομή που κατακλύζει τη συνείδησή μας όταν είμαστε στο παρόν είναι η αμυγδαλή. Δίνει ένα συναισθηματικό «τόνο» στις αντιλήψεις μας. Όταν θα είμαστε στο δρόμο και θα δούμε ένα αυτοκίνητο να τρέχει προς το μέρος μας, μπορεί αμέσως να παγώσουμε από τρόμο και να βγούμε έξω από το δρόμο. Ο τρόμος είναι η αμυγδαλή σε έργο.

Η αμυγδαλή αναγνωρίζει επίσης τις εκφράσεις στα πρόσωπα των ανθρώπων. Όταν μιλάμε σε κάποιον, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις εκφράσεις τους και να αλλάξουμε τον τρόπο που μιλάμε.

Οι φράσεις μας χρειάζονται άμεσες, κατάλληλες απαντήσεις και η αμυγδαλή είναι εξειδικευμένη να τις παρέχει. Για παράδειγμα, μία από τις λειτουργίες όπου συμμετέχει, είναι η διατήρηση της αίσθησης του εαυτού που επαναλαμβάνεται 40 φορές ανά δευτερόλεπτο. Κάθε εμφάνιση του εαυτού είναι σε θέση να εκδηλωθεί με μια νέα συναισθηματική αντίδραση, αλλά μόνο εάν οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Κάθε 25 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Στην πραγματικότητα, η διάρκεια του «σήμερα» με νευρολογικούς όρους είναι τόσο σύντομη που δεν το βιώνουμε τόσο πολύ, ώστε να το θυμόμαστε.

Η βραχυπρόθεσμη μνήμη βασίζεται κυρίως στον ιππόκαμπο. Το ξέρουμε αυτό, επειδή τα προβλήματα με τον ιππόκαμπο συχνά οδηγούν σε σοβαρά βραχυπρόθεσμα προβλήματα μνήμης. Μας βοηθά να παραμένουμε προσανατολισμένοι στο χρόνο. Οι άνθρωποι είναι γλωσσικά είδη και έντονα κοινωνικά. Σχετιζόμαστε μεταξύ μας μέσα από τις λέξεις. Κάνουμε συνομιλίες. Για να γίνει αυτό, πρέπει να είμαστε σε θέση να θυμηθούμε τι μας λένε και επίσης να σκεφτούμε για λίγο για να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε σε αυτό. Πρέπει να θυμόμαστε τι έχουμε μόλις κάνει, προκειμένου να μην χρειαστεί να το κάνουμε ξανά.

Στη συνέχεια, υπάρχει η μακροπρόθεσμη μνήμη η οποία «κάθεται» στην επιφάνεια του εγκεφάλου, κατά μήκος του πυθμένα των κροταφικών λοβών. Η περιοχή έχει χαρακτηριστεί ως parahippocampal φλοιός και είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με τον ιππόκαμπο.

Συνήθως, υπάρχει μια αρκετά απρόσκοπτη ολοκλήρωση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Με απλά λόγια, βιώνουμε κάτι στο παρόν, το συγκρίνουμε με ανάλογες εμπειρίες στο παρελθόν και αποφασίζουμε πώς θα ανταποκριθούμε. Το χρονικό διάστημα μπορεί να είναι πολύ σύντομο, ακόμα και μερικά δευτερόλεπτα. Κάποια στιγμή, όμως, δεν μπορεί να υπάρξει επικοινωνία μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αναμνήσεων. Όταν συμβαίνει αυτό, τότε την παρούσα στιγμή μπορούμε να την αισθανθούμε σαν παρελθόν.

Αν η αντίληψη από την παρούσα στιγμή, παραπέμπεται μέσω των τμημάτων του εγκεφάλου που αφορούν τις μνήμες της διαδικασίας από το παρελθόν, αυτές οι αντιλήψεις θα αισθάνονται σαν να είναι αναμνήσεις και το πρόσωπο θα αισθάνεται ότι ξαναζεί μια στιγμή που αποθηκεύτηκε στην μακροπρόθεσμη μνήμη.

Ο Ελβετός μελετητής Arthur Funkhouser μάλιστα μας υποδεικνύει ότι υπάρχουν αρκετές εμπειρίες déjà και υποστηρίζει ότι, προκειμένου να μελετήσουμε καλύτερα το φαινόμενο, οι αποχρώσεις μεταξύ των εμπειριών πρέπει να σημειωθούν. Πρώτα απ 'όλα, αυτό που ονομάζεται «deja vu» δεν είναι στην πραγματικότητα deja vu, αλλά μόνο ένα είδος του.

Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Arthur Funkhouser, υπάρχουν τρεις τύποι των εμπειριών deja vu: deja vecu, deja senti και deja visite.
Deja vecu μπορεί να μεταφραστεί ως «το έχω ξαναζήσει αυτό», και σχεδόν πάντα όταν ένας άνθρωπος μιλάει για deja vu στην πραγματικότητα εννοεί deja vecu. Φυσικά, μια τέτοια γενίκευση και ταυτοποίηση των δύο όρων είναι εντελώς λάθος.

Αλλά τι ακριβώς είναι μια εμπειρία deja vecu; Πρώτον, περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από απλά οπτικά ερεθίσματα, που είναι ο λόγος για την ταύτισή του με τον όρο deja vu, που σημαίνει το «έχω ήδη δει αυτό», είναι λάθος. Αυτό το συναίσθημα περιέχει πολύ περισσότερες λεπτομέρειες και πληροφορίες, καθώς το άτομο που βιώνει αισθάνεται ότι τα πάντα είναι ακριβώς όπως ήταν στο παρελθόν.

Η εμπειρία Deja senti έχει να κάνει αποκλειστικά με το ανθρώπινο συναίσθημα και μεταφράζεται ως το «Έχω ξανανιώσει αυτό».

Τέλος, η deja visite είναι ένα πιο συγκεκριμένο συναίσθημα: είναι η παράδοξη αίσθηση ότι γνωρίζουμε ένα μέρος που ποτέ δεν έχουμε επισκεφθεί στο παρελθόν.

Η ουσιαστική διαφορά μεταξύ της εμπειρίας του deja vecu και deja visite είναι ότι στην πρώτη ο κυρίαρχος ρόλος παίζεται από το συναίσθημα, ενώ η δεύτερη έχει να κάνει κυρίως με τις γεωγραφικές και χωρικές διαστάσεις.

Υπάρχει και μια άλλη εμπειρία που αξίζει να αναφερθεί. Το Jamais Vu. Είναι το αντίθετο του deja vu. Αντί να αισθανόμαστε οικεία ορισμένα πράγματα, μας φαίνονται εντελώς άγνωστα. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ της μακροπρόθεσμης μνήμης και την αντίληψη του παρόντος. Μπορεί να μιλάμε σε ένα πρόσωπο που γνωρίζουμε καλά και ξαφνικά το πρόσωπο να μας φαίνεται εντελώς άγνωστο. Η αίσθηση του να γνωρίζουμε το πρόσωπο και το πώς σχετιζόμαστε μαζί του εξαφανίζεται απλά. Το Jamais Vu δεν είναι τόσο κοινό όσο το deja vu, αλλά μπορεί να είναι εξίσου συναρπαστικό.

Πηγές

1. Green, C. E., Spontaneous "Paranormal" Experiences in relation to sex and academic background, 1966.
2. Lach-Szyrma, W. S., Hereditary Memory, Journal 4, 1890.
3. Gaynard, T. C., Young people and the paranormal, Journal 58, 1992.
4. Cohn, Shari A., A questionnaire study on second sight experiences, 1999.
5. Funkhouser, Arthur, Three types of deja vu, 1996.
6. Jung, C. G., On synchronicity, 1952.
7. Brown, Alan S., The Deja Vu Experience, Psychology Press, 2004.
8. BBC News, Deja vu 'recreated in laboratory', 21/07/2006.

Κατεβάστε τώρα το νέο μας application, για iphones, ipads και ipods εδώ.

*Θέλετε να μάθετε τι λένε τα ταρό για τα αισθηματικά σας;

Στείλτε ΤΑΡΑ στο 54911

*Αναρωτιέστε για επαγγελματικά ζητήματα και θέματα καριέρας;

Στείλτε ΤΑΡΕ στο 54911

2S A.E. Χρέωση: 1,23€/SMS (Με ΦΠΑ)

Γραμμή υποστήριξης SMS: 2117700020