Η αξία των τροφών κατά τον Αριστοτέλη

Ο Αριστοτέλης στο βιβλίο του «Περί Αισθήσεως και Αισθητών» αναφέρεται σε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα θεωρία, βάση της οποίας υποστηρίζει αυτό που η αρχαία Ελλάδα θεωρεί δεδομένο: "Το Φάρμακό μας είναι η τροφή μας!"

Ας δούμε το αρχαίο κείμενο [442a]:

τροφὴ γὰρ οὐχ ἓν μόνον τοῖς ζῴοις͵ ἀλλὰ τὸ μεμειγμένον.
Σε ό,τι αφορά το θέμα της τροφής, αυτό δεν αφορά μόνο την επιβίωση, αλλά αφορά και τον σωστό συνδυασμό των τροφών.

καὶ ἔστι τῆς προσφερομένης τροφῆς τοῖς ζῴοις τὰ μὲν ἁπτὰ τῶν αἰσθητῶν αὔξησιν ποιοῦντα καὶ φθίσιν•
Διότι όταν προσφέρετε τροφή σε έναν ζώντα οργανισμό η τροφή κινείται σε δύο παραμέτρους. Από την μία λειτουργεί για την ανάπλαση του οργανισμού και από την άλλη, για τον περιορισμό της ασθένειας.
Είναι προφανές λοιπόν, ότι η τροφή λειτουργεί και ως φάρμακο. Στην περίπτωση αυτή, λειτουργεί ως «τροπή», γίνεται δηλαδή η αιτία που μπορεί να μετατρέψει μία ενδεχόμενη ασθενή κατάσταση σε υγιή.

τούτων μὲν γὰρ αἴτιον ᾗ θερμὸν καὶ ψυχρὸν τὸ προσφερόμενον
Η αιτία αυτών των θεραπειών μέσω τροφής, βασίζεται στο αν η προσφερόμενη τροφή είναι θερμή ή ψυχρή.
Διαφορετική επίδραση επιφέρει μία τροφή που την τρώμε ζεστή, από μία τροφή που την λαμβάνουμε κρύα.

(ταῦτα γὰρ ποιεῖ καὶ [442a] αὔξησιν καὶ φθίσιν)͵
(διότι με τον τρόπο αυτόν λειτουργεί και η ανάπλαση του οργανισμού, αλλά και ο περιορισμός της ασθένειας).

τρέφει δὲ ᾗ γευστὸν τὸ προσφερόμενον
Η αξία μιας σωστής διατροφής έχει σχέση και με την κατηγορία της γεύσης της τροφής αυτής.

(πάντα γὰρ τρέφεται τῷ γλυκεῖ͵ ἢ ἁπλῶς ἢ μεμειγμένῳ).
(σε κάθε περίπτωση χρήσιμη τροφή θεωρείται αυτή που έχει γλυκιά γεύση, είτε από μόνη της, είτε σε ανάμιξη με άλλες τροφές).
Είναι γνωστό πως ό,τι είναι γλυκό περιέχει σάκχαρα τα οποία θεωρούνται ως τα «καύσιμα» του οργανισμού μας.

δεῖ μὲν οὖν διορίζειν περὶ τούτων ἐν τοῖς περὶ γενέσεως͵
Πρέπει λοιπόν να καθορίσουμε σε όλα αυτά τα τρόφιμα, τον τρόπο παρασκευής τους.

νῦν δ΄ ὅσον ἀναγκαῖον ἅψασθαι αὐτῶν.
Για τον λόγο αυτόν, θα αναφερθούμε τώρα στους περισσότερο χρήσιμους τρόπους παρασκευής τροφών.

τὸ γὰρ θερμὸν αὐξάνει͵ καὶ δημιουργεῖ τὴν τροφήν͵
Έτσι λοιπόν μπορούμε να πούμε πως μια ζεστή τροφή βοηθά στην ανάπλαση του οργανισμού, επομένως αποτελεί καλή διατροφή.
Για παράδειγμα μία ζεστη σούπα, δεν θεραπεύει αλλά ωφελεί σαν διατροφή τον οργανισμό μας.

καὶ τὸ κοῦφον ἕλκει͵ τὸ δ΄ ἁλμυρὸν καὶ πικρὸν καταλείπει διὰ τὸ βάρος.
Οι ανάλαφρες τροφές τραβάνε την ασθένεια από τον οργανισμό. Επίσης η αλμυρή και η πικρή τροφή μειώνουν το βάρος της ασθένειας.
Όπως είναι γνωστό τα περισσότερα φάρμακα είναι ιδιαιτέρως πικρά, σαν φαρμάκι.

ὃ δὴ ἐν τοῖς ἔξω σώμασι ποιεῖ τὸ ἔξω θερμόν͵ τοῦτο τὸ ἐν τῇ φύσει τῶν ζῴων καὶ φυτῶν•
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με τα ζώα που ζουν στην ύπαιθρο, κάτω από τον Ήλιο, δηλαδή αφορά την φυσιολογία των ζώων και των φυτών.
Δηλαδή η θερμότητα του Ήλιου βοηθάει τα ζώα και τα φυτά να αναπτυχθούν.

διὸ τρέφεται τῷ γλυκεῖ.
Για τον ίδιο λόγο, αποτελεί διατροφή των ζώων ότι είναι γλυκό (αφού βοηθάει στην αύξηση).

συμμείγνυνται δ΄ οἱ ἄλλοι χυμοὶ εἰς τὴν τροφὴν τὸν αὐτὸν τρόπον τῷ ἁλμυρῷ καὶ ὀξεῖ͵ ἀντὶ ἡδύσματος͵
Μπορούν να δημιουργηθούν «χημικά μείγματα» (συνδυασμοί τροφών) με τις άλλες ουσίες, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, δηλαδή αναμιγνύοντας το γλυκό με το αλμυρό και το ξινό, αντί μια σκέτη και γλυκιά τροφή.

ταῦτα δὲ διὰ τὸ ἀντισπᾶν τῷ λίαν τρόφιμον εἶναι τὸ γλυκὺ καὶ ἐπιπολαστικόν.
Όλα αυτά χρησιμεύουν στον μεταβολισμό της τροφής. Το δε πιο θρεπτικό από όλα είναι το γλυκό και πρέπει να αναμιγνύεται με όλα τα υπόλοιπα.

ὥσπερ δὲ τὰ χρώματα ἐκ λευκοῦ καὶ μέλανος μίξεώς ἐστιν͵ οὕτως οἱ χυμοὶ ἐκ γλυκέος καὶ πικροῦ͵
Μπορούμε να παρομοιάσουμε τους γευστικούς συνδυασμούς του γλυκού και του πικρού με τους χρωματικούς συνδυασμούς του λευκού και μαύρου.

καὶ κατὰ λόγον δ΄ ἢ τῷ μᾶλλον καὶ ἧττον ἕκαστοί εἰσιν͵
Και σύμφωνα με την σωστή αναλογία του μικρότερου προς το μεγαλύτερο μέρος,

εἴτε κατ΄ ἀριθμούς τινας τῆς μίξεως καὶ κινήσεως͵
ή με αριθμητικά δεδομένα που αφορούν στην ανάμιξη και στην ανακίνηση του μίγματος,
Οι αριθμοί είναι: 1, η θερμοκρασία που πρέπει να γίνει η ανάμιξη και 2, η ταχύτητα της ανάμιξης του μίγματος.

εἴτε καὶ ἀορίστως͵
ή ακόμα και με τυχαία ανάμιξη, δηλαδή άνευ προσδιορισμού ποσοτήτων ή αριθμών.

οἱ δὲ τὴν ἡδονὴν ποιοῦντες μειγνύμενοι͵ οὗτοι ἐν ἀριθμοῖς μόνον•
Αυτοί που ασχολούνται μόνο με την ηδονή της γεύσης του μίγματος, αυτοί λαμβάνουν υπόψη τους, μόνο αυτές τις αριθμητικές ποσότητες.

ὁ μὲν οὖν λιπαρὸς τοῦ γλυκέος ἐστὶ χυμός͵
Έτσι λοιπόν οι τροφές που έχουν γλυκιά γεύση, αντιδρούν χημικά στον οργανισμό μας όπως το λίπος,
(δηλαδή δημιουργεί καύσεις)

τὸ δ΄ ἁλμυρὸν καὶ πικρὸν σχεδὸν τὸ αὐτό͵
ενώ οι τροφές που έχουν αλμυρή και πικρή γεύση, λειτουργούν περίπου το ίδιο.
Τα άλατα και οι λοιπές πικρές ουσίες λειτουργούν στο σώμα μας ως καταλύτες των καύσεων. Αν δεν υπάρχουν αυτά, δεν γίνονται οι καύσεις και η αφομοίωση των αποτελεσμάτων της καύσης.

ὁ δὲ δριμὺς καὶ αὐστηρὸς καὶ στρυφνὸς καὶ ὀξὺς ἀνὰ μέσον.
Σε ό,τι αφορά τις τροφές που έχουν γεύση έντονη και χαρακτηριστική και ιδιότροπη και ξινή, αυτές βρίσκονται σε μία μέση κατάσταση επίδρασης.
Δηλαδή άλλες επιδρούν και άλλες όχι.

σχεδὸν γὰρ ἴσα καὶ τὰ τῶν χυμῶν εἴδη καὶ τὰ τῶν χρωμάτων ἐστίν•
Μπορούμε να εξισώσουμε την λειτουργία των «χημικών αντιδράσεων» των διαφόρων θρεπτικών ουσιών, με την επίδραση των χρωμάτων της ζωγραφικής, επάνω στον οργανισμό μας.

ἑπτὰ γὰρ ἀμφοτέρων εἴδη͵ ἄν τις τιθῇ͵ ὥσπερ εὔλογον͵
Αν λοιπόν κατατάξουμε τις τροφές, όπως και τα χρώματα σε επτά κατηγορίες, γεγονός το οποίο είναι λογικό να σκεφτεί κανείς,
(Προφανώς αυτό είναι λογικό μόνο για τον Αριστοτέλη).

τὸ φαιὸν μέλαν τι εἶναι•
όποια τροφή έχει σκούρο χρώμα, αντιστοιχεί στο μαύρο χρώμα.

λείπεται γὰρ τὸ ξανθὸν μὲν τοῦ λευκοῦ εἶναι ὥσπερ τὸ λιπαρὸν τοῦ γλυκέος͵
Επειδή όμως το ανοιχτό κίτρινο, ομοιάζει κατά προσέγγιση με το λευκό, μπορεί να συγκριθεί στην περίπτωση των τροφίμων όπως τα λίπη και τα σάκχαρα.

τὸ φοινικοῦν δὲ καὶ ἁλουργὸν καὶ πράσινον καὶ κυανοῦν μεταξὺ τοῦ λευκοῦ καὶ μέλανος͵
Το κόκκινο και το ιώδες και το πράσινο και το κυανό, βρίσκονται μεταξύ των αποχρώσεων του λευκού και του μέλανος.

τὰ δ΄ ἄλλα μεικτὰ ἐκ τούτων.
Όλα τα υπόλοιπα χρώματα αποτελούν αναμίξεις των χρωμάτων αυτών.

καὶ ὥσπερ τὸ μέλαν στέρησις ἐν τῷ διαφανεῖ τοῦ λευκοῦ͵ οὕτω τὸ ἁλμυρὸν καὶ τὸ πικρὸν τοῦ γλυκέος ἐν τῷ τροφίμῳ ὑγρῷ.
Και όπως ακριβώς το μαύρο χρώμα αποτελεί έλλειψη της διαύγειας του λευκού, έτσι και το αλμυρό και το πικρό, μπορούν να αντιπαραβληθούν με το γλυκό, που αποτελούν την γεύση ενός (χυμού) υγρού τροφίμου.

διὸ καὶ ἡ τέφρα τῶν κατακαιομένων πικρὰ πάντων•
Βάση αυτής της διαπίστωσης, μπορούμε να πούμε ότι η τέφρα ενός υλικού που καίγεται έχει πάντα πικρή γεύση.

ἐξίκμασται γὰρ τὸ πότιμον ἐξ αὐτῶν.
Από όλα αυτά μπορεί να εξαχθεί η ουσία του τροφίμου, που θα αποτελέσει το ποτό της ανάπλασης και της θεραπείας του οργανισμού.
(Δηλαδή να αποφασίσουμε το είδος της τροφής που πρέπει να λάβει ένας εξασθενσμένος οργανισμός για να θεραπετεί).

Δες εδώ: Καρμική ανάλυση ωροσκοπίου από το e-shop του Astrology.gr