H ατομική εξέλιξη και η ελεύθερη βούληση

Σύμφωνα με τον «Μύθο του Ηρός» που αποτελεί τον επίλογο της Πολιτείας του Πλάτωνα, κάθε φορά που ενσαρκωνόμαστε, για μία νέα ζωή επάνω στον πλανήτη Γη, λαμβάνουμε υποχρεωτικά και ένα δαιμόνιο, την παρουσία του οποίου είμαστε υποχρεωμένοι να αποδεχτούμε ακόμα και αν μας είναι δυσάρεστη.

Διότι, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του Πλάτωνα, όταν δεν ακούμε τις συμβουλές του δαίμονά μας, αυτός είναι υποχρεωμένος να μας «τιμωρήσει».

Σύμφωνα με την περιγραφή του Πλάτωνα, η ψυχή μας προκειμένου να ενσαρκωθεί, παραλαμβάνει έναν ΚΛΗΡΟ, δηλαδή έναν συγκεκριμένο ρόλο, τον οποίο οφείλει να ενσαρκώσει.

Θα μπορούσαμε λοιπόν να θεωρήσουμε ότι η ψυχή μας λειτουργεί όπως ένας Ηθοποιός, ο οποίος προκειμένου να ερμηνεύσει τον ρόλο του, φοράει το κουστούμι του ήρωα που υποδύεται επάνω στην θεατρική σκηνή, που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι η ζωή στον πλανήτη Γη.

Αυτοί οι ρόλοι που μπορούμε να παραλάβουμε, αφορούν κάθε πιθανή δραστηριότητα και υπερβαίνουν κατά πολύ τον αριθμό των ψυχών που βρίσκεται στην διαδικασία της ενσάρκωσης.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι το περιθώριο επιλογής του ρόλου μας είναι πολύ μεγάλο.

Αυτό που δεν γνωρίζουμε όμως είναι ότι μετά την ενσάρκωση μας, έχουμε την δυνατότητα παρέμβασης στον ρόλο που παραλάβαμε, δηλαδή να τον ερμηνεύσουμε με τον καλύτερο ή τον χειρότερο τρόπο.

Μπορούμε βεβαίως να διατηρήσουμε ανέπαφο το περιεχόμενο του κλήρου, δηλαδή να αποδώσουμε τον ρόλο, όπως ακριβώς είναι γραμμένος στο «θεατρικό έργο» που παραλαμβάνουμε.

Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι έχουμε το δικαίωμα να «αυτοσχεδιάσουμε» όπως ένας καλός ηθοποιός, ώστε ο ρόλος μας να γίνει πολύ πιο ενδιαφέρων και να «κλέψουμε» τελικά την παράσταση.

Για παράδειγμα, αν ενσαρκώνουμε τον ρόλο ενός τύραννου, θα μπορούσαμε να μείνουμε τύραννος για ολόκληρη την ζωή μας, θα μπορούσαμε όμως να προσθέσουμε σε αυτόν τον ρόλο διάφορες άλλες παραμέτρους, όπως το ενδεχόμενο της φτώχιας ή της εξορίας ή της ανέχειας, ώστε να προσθέσουμε τελικά σε αυτόν τον αρχικό ρόλο διαφορετική πλοκή που θα οδηγήσει βεβαίως σε διαφορετικά καλύτερα αποτελέσματα διακυβέρνησης.

Κατά τον ίδιο τρόπο, κάποιος που μπορεί να έχει επιλέξει τον ρόλο ενός διάσημου ανθρώπου μπορεί να καταλήξει άσημος, ενώ θα μπορούσε βεβαίως να συμβεί κάλλιστα και το αντίθετο. Κάποιος άνθρωπος που ενσαρκώνει έναν άσημο βίο να αποφασίσει ότι θέλει να γίνει διάσημος.

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αν το θελήσουμε, έχουμε την αντικειμενική δυνατότητα να το πετύχουμε.

Την ύπαρξη όμως αυτής της τόσο σημαντικής δυνατότητας, δεν μας την εξήγησε ποτέ κανένας!

Αυτήν την πολύτιμη δυνατότητα μας την προσφέρει η λεγόμενη «Ελεύθερη Βούληση»

Αυτό σημαίνει όμως ότι κινούμαστε πλέον σε ένα άλλο επίπεδο που αφορά μία άλλη σπουδαία δυνατότητα που διαθέτει ο άνθρωπος, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα ζώα.

Ο άνθρωπος είναι ό μόνος έμβιος οργανισμός που μπορεί να ακολουθήσει ατομική εξέλιξη.

Όλα τα υπόλοιπα ζώα στερούνται αυτής της δυνατότητας και είναι αναγκασμένα να ακολουθήσουν υποχρεωτικά την εξελικτική πορεία του είδους τους.

Δεδομένου ότι η άσαρκη ψυχή μας δεν έχει φύλο, θα πρέπει να γίνει επίσης κατανοητό ότι την ίδια δυνατότητα λειτουργίας της ελεύθερης βούλησής μας, μπορούμε να έχουμε, είτε είμαστε ενσαρκωμένοι σε ένα αντρικό είτε σε ένα γυναικείο σώμα.

Στο κείμενο διευκρινίζεται απολύτως ότι δεν υπάρχει κάποιος κανόνας που να μας δεσμεύει να ακολουθήσουμε κατά γράμμα τον συγκεκριμένο ρόλο που λάβαμε.

Αντιθέτως, εμείς πρέπει να πάρουμε την ζωή μας στα χέρια μας και να θέσουμε εμείς οι ίδιοι τους κανόνες που θα μας βοηθήσουν να κινηθούμε προς την ατομική μας εξελικτική πορεία.

Έχουμε απόλυτη ανάγκη λοιπόν σαν άνθρωποι να ανακαλύψουμε μέσω της αυτογνωσίας, δηλαδή μέσω της περίφημης ρήσης του Απόλλωνα ΓΝΩΘΙΣΑΥΤΟΝ το αν η ζωή μας εξελίσσεται βάσει μίας ατομικής ή μίας ομαδικής εξέλιξης.

Αν διαπιστώσουμε ότι δεν εξελισσόμαστε όπως θα έπρεπε, θα πρέπει να βρούμε την δύναμη να αλλάξουμε ό,τι εμποδίζει την εξέλιξή μας.

Είναι τόσο σημαντικές οι γνώσεις που θα αποκομίσουμε από αυτήν την εσωτερική διεργασία που σε μία τέτοια περίπτωση, αναγόμαστε σε έναν πραγματικό επιστήμονα με την έννοια που προσδίδει ο Πλάτωνας και όχι με την σημερινή έννοια που ο ονομαζόμενος επιστήμονας δεν έχει σχέση με την επιστήμη της ψυχικής εξέλιξης που είναι η απόκτηση της φρόνησης.

Ο Επιστήμονας είναι αυτός που επιστατεί της ζωής του.

Την αξία της φρόνησης μας την αναλύει και πάλι ο Πλάτωνας στον Φίληβο 11d

ως εξής:

Σωκράτης:ὡς νῦν ἡμῶν ἑκάτερος ἕξιν ψυχῆς καὶ διάθεσιν ἀποφαίνειν

Αν τώρα θελήσει ο καθένας από εμάς να αποφανθεί, ως προς το τι είναι αυτό που ελκύει την ψυχή του και τι είναι αυτό που επιθυμεί,

τινὰ ἐπιχειρήσει τὴν δυναμένην ἀνθρώποις πᾶσι τὸν βίον εὐδαίμονα παρέχειν.

θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι αυτό θα ήταν η δυνατότητα της ψυχής του να του προσφέρει την ευδαιμονία για όλη την διάρκεια της ζωής του.

ἆρ᾽ οὐχ οὕτως;

Μήπως όμως δεν είναι έτσι;

Πρώταρχος: οὕτω μὲν οὖν.

Έτσι είναι βεβαίως, όπως τα λες.

Σωκράτης:οὐκοῦν ὑμεῖς μὲν τὴν τοῦ χαίρειν,

Όμως δεν πρέπει να παραδεχτούμε ότι αφενός μεν, οι κοινοί άνθρωποι επιζητούν την ευδαιμονία μέσω μιας χαρούμενης ζωής,

ἡμεῖς δ᾽ αὖ τὴν τοῦ φρονεῖν;

Αφετέρου όμως, εμείς επιζητούμε την ευδαιμονία μέσω της λειτουργία της φρόνησης.

Πρώταρχος: ἔστι ταῦτα.

Αυτός είναι ο στόχος μας.

Σωκράτης:τί δ᾽ ἂν ἄλλη τις κρείττων τούτων φανῇ;

Πώς θα μπορούσε να υπάρχει κάποια άλλη λειτουργία του ανθρώπου που να του προσφέρει μεγαλύτερη ευδαιμονία από την φρόνηση;

μῶν οὐκ,[11e]ἂν μὲν ἡδονῇ μᾶλλον φαίνηται συγγενής,

Σύμφωνα με τις δικές μας αντιλήψεις, δεν υπάρχει. Ακόμα και αν υπήρχε κάποια άλλη λειτουργία που να φαίνεται να έχει μεγάλη σχέση με την ηδονή,

ἡττώμεθα μὲν ἀμφότεροι τοῦ ταῦτα ἔχοντος βεβαίως βίου,

θα κάναμε όλοι εμείς λάθος, διότι θα πρέπει να έχουμε την βεβαιότητα ότι μέσω της φρόνησης θα ζήσουμε έναν καλύτερο βίο.

κρατεῖ δὲ ὁ τῆς[12a]ἡδονῆς τὸν τῆς φρονήσεως;

Είναι δυνατόν να έχει μεγαλύτερη επίδραση ως προς την ευδαιμονία, οποιαδήποτε άλλη ηδονή συγκριθεί με την ηδονή που προέρχεται από την φρόνηση;

Πρώταρχος: ναί.

Ναι, πράγματι δεν υπάρχει.

Σωκράτης: ἂν δέ γε φρονήσει,

Αν κάποιος λειτουργεί σωστά την φρόνηση

νικᾷ μὲν φρόνησις τὴν ἡδονήν,

η ευχαρίστηση που αισθάνεται ξεπερνάει κάθε μορφή ηδονής.

ἡ δὲ ἡττᾶται;

Αλλά και σε ό,τι αφορά στην ίδια την αίσθηση της ηδονής, νομίζεις ότι αυτή χάνεται;

Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε καταστάσεις που αυτήν την στιγμή μας είναι αδιανόητες, όπως για παράδειγμα πόση ομορφιά μπορεί να υπάρχει μέσα στην φτώχια ή πώς κάποιος πλούσιος άνθρωπος θα μπορούσε να διαχειριστεί με σωστό τρόπο τα χρήματά του, ώστε να καταφέρει να ευεργετήσει το κοινωνικό σύνολο.

Χωρίς αμφιβολία, θα πρέπει να βρισκόμαστε σε ένα ανώτερο πνευματικό επίπεδο για να κατανοήσουμε αυτές τις σημαντικές νοητικές λεπτομέρειες.

Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι ζούμε μέσα σε έναν διπολικό κόσμο, ακριβώς για να εκμεταλλευτούμε αυτήν την δυνατότητα της επιλογής.

Από την στιγμή που επιλέγουμε να πάρουμε την ζωή μας στα χέρια μας, να ακολουθήσουμε δηλαδή μία ατομική πορεία προσωπικής εξέλιξης.

Θα πρέπει να έχουμε ως πρότυπό μας τον Ηρακλή και να καταλάβουμε ότι κάθε μέρα βρισκόμαστε μπροστά στο σταυροδρόμι της Αρετής και της Κακίας και καλούμαστε να επιλέξουμε συνειδητά την πορεία που αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε.

Αν έχουμε παραμείνει στο επίπεδο της ομαδικής εξέλιξης, δεν έχουμε αυτό το δικαίωμα της επιλογής, διότι όπως είναι γνωστό, τα ζώα κινούνται είτε σε κοπάδια είτε σε αγέλες είτε σε σμήνη.

Ακολουθούν δηλαδή απαράβατα τις εντολές του αρχηγού τους και βεβαίως ανταμείβονται συνήθως για την υπακοή τους, ώστε να συνεχίσουν να λειτουργούν ακολουθώντας πάντοτε πιστά τις εντολές τους.

......................