Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η συνενοχή των κυβερνώντων

από την Κοραλλία Μόζορα

Στην Ελλάδα επικρατεί το λαϊκό αίσθημα ότι το ΔΝΤ έχει καταργήσει την εθνική μας κυριαρχία. Πόσο αληθεύει αυτό; Για να απαντήσουμε σ’ αυτό το ερώτημα πρέπει να δούμε τα πράγματα από την αρχή.

Ακούγεται συχνά η άποψη ότι άλλες χώρες έχουν μεγαλύτερο δημόσιο χρέος από την Ελλάδα και δεν πτώχευσαν επομένως κάτι ύποπτο συμβαίνει, κάποιος μας έβαλε στο μάτι.

Δεν έχει σημασία όμως πόσα χρωστά μια χώρα αλλά η ικανότητά της να αποπληρώνει. Μπορεί κανείς να χρωστά 50.000 ευρώ και να μην μπορεί να πληρώνει και να πτωχεύσει και κάποιος άλλος να χρωστά 5.000.000 ευρώ αλλά να μπορεί να πληρώνει το χρέος του και να μην πτωχεύσει. Η Ελλάδα έφτασε δυστυχώς στο σημείο όπου άδειασε το δημόσιο ταμείο και δεν μπορούσε να πληρώσει τις δόσεις των δανείων της προς τους οφειλέτες της αλλά ούτε και να πληρώσει τις εσωτερικές της υποχρεώσεις όπως μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, συντάξεις κ.λπ. Έπρεπε να βρεθούν κατεπειγόντως λεφτά.

Στράφηκε λοιπόν στην Ε.Ε. Το ποσό όμως που χρειαζόταν η Ελλάδα ήταν πολύ μεγάλο για να δοθεί εύκολα και άμεσα κι από την άλλη η πτώχευση της Ελλάδα θα κλόνιζε το ευρώ συμπαρασύροντας και τις άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Έτσι, βάλαμε μια καυτή πατάτα στα χέρια των εταίρων μας, βρίζοντας τους κιόλας από πάνω επειδή δεν τους άρεσε. Επιπλέον, η Ελλάδα έχει ένα παρελθόν αναξιοπιστίας ως προς τις οφειλές της και είναι γνωστή για την οικονομική κακοδιαχείρηση, τα οικονομικά σκάνδαλα, τις μίζες, την φοροδιαφυγή και την μαύρη οικονομία της, την μεγαλύτερη στην Ε.Ε.

Ας δούμε με απλά λόγια ποιο ήταν το πρόβλημα της Ε.Ε. να μας δανείσει το ποσό που χρειαζόμασταν. Ας πούμε ότι ένα άτομο χρωστά 500.000 ευρώ, δεν μπορεί να πληρώνει τις δόσεις του και κινδυνεύει με πτώχευση. Ζητά λοιπόν να δανειστεί άλλα 500.000 ευρώ. Ποια εξασφάλιση έχει ο δανειστής ότι το άτομο αυτό θα καταφέρει να φτιάξει τα οικονομικά του σε τέτοιο βαθμό ώστε τώρα να μπορεί να αποπληρώνει 1.000.000 ευρώ; Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ε.Ε. ήταν ότι δεν διαθέτει ένα μηχανισμό ελέγχου για να διασφαλίσει ότι αν δάνειζε αυτά τα λεφτά στην Ελλάδα, η ελληνική οικονομία όντως θα διορθωνόταν στο βαθμό που να μπορεί να αποπληρώνει το νέο μεγαλύτερο ποσό ή αν η μαύρη τρύπα της ελληνικής οικονομίας θα καταβρόχθιζε και το νέο δάνειο. Ο μόνος οργανισμός που διαθέτει ένα τέτοιο μηχανισμό ελέγχου είναι το ΔΝΤ.

Έτσι, μετά από πολλές διαπραγματεύσεις κατάληξαν σε μια φόρμουλα. Η Ε.Ε. δάνεισε στην Ελλάδα το 1/3 του ποσού που χρειαζόταν, το ΔΝΤ δάνεισε άλλο ένα 1/3 και η ελληνική κυβέρνηση δανείστηκε το υπόλοιπο 1/3 από άλλα κράτη και ιδιωτικούς φορείς, όπως ξένες τράπεζες. Η πτώχευση αποφεύχθηκε στο παρά πέντε. Τι είναι όμως το ΔΝΤ που έγινε ο «κακός» της υπόθεσης; Είναι όντως «ρεμάλια» όπως τους αποκάλεσε ο Θέμος Αναστασιάδης στην γνωστή εκπομπή του;

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι ένας διακρατικός οργανισμός που ιδρύθηκε με απόφαση των Ηνωμένων Εθνών στο τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου για να βοηθήσει στην σταθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας που είχε πληγεί από τον πόλεμο. Ο στόχος της ίδρυσης του είναι να βοηθά στην διεθνή οικονομική σταθερότητα και στην νομισματική συνεργασία των χωρών, να διευκολύνει το παγκόσμιο εμπόριο, να καταπολεμά την ανεργία και να προάγει την οικονομική ανάπτυξη ώστε να μειωθεί η φτώχεια σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σήμερα έχει 187 χώρες μέλη. Όλες οι χώρες μέλη συμμετέχουν άμεσα στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ και έχουν ψήφο σε όλες τις αποφάσεις του. Επίσης πληρώνουν μια εισφορά ώστε να έχουν το δικαίωμα να δανείζονται λεφτά από τον οργανισμό όταν τα χρειάζονται. Επομένως, το ΔΝΤ δεν είναι ένας οργανισμός ξένος και άσχετος προς την Ελλάδα αλλά ένας οργανισμός στον οποίο είναι μέλος και συμμετέχει στο Διοικητικό του Συμβούλιο και στις αποφάσεις του και πλήρωσε την εισφορά της για να μπορεί να δανείζεται λεφτά. Επιπλέον, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα λεφτά που δανείστηκε η Ελλάδα από το ΔΝΤ έχουν πολύ ευνοϊκότερο επιτόκιο απ’ ότι τα δάνεια της από την Ε.Ε. και τους άλλους φορείς.

Το ΔΝΤ έχει επίσης το καθήκον να παρακολουθεί τις οικονομίες των χωρών μελών του και κάθε χρόνο να τους αποστέλλει μια οικονομική Έκθεση για την πορεία της οικονομίας τους μαζί με προτάσεις για βελτιωτικές κινήσεις. Οι Εκθέσεις αυτές έχουν συμβουλευτικό και όχι υποχρεωτικό χαρακτήρα, με την έννοια ότι κάθε χώρα μπορεί να τις αξιοποιήσει όπως θέλει. Η Ελλάδα επέλεξε να τις βάζει στο συρτάρι ενώ αν ακολουθούσε τις υποδείξεις των Εκθέσεων δεν θα έφτανε στα πρόθυρα της πτώχευσης.

Γιατί τα δάνεια του ΔΝΤ όμως προς τις χώρες μέλη του συνοδεύονται από όρους; Είναι απόφαση του οργανισμού (στην οποία συμμετείχε και η Ελλάδα) να μην χρηματοδοτεί απλώς λανθασμένες οικονομικές πολιτικές με αποτέλεσμα το δάνειο που δίνει να εξανεμίζεται αλλά να διασφαλίζει μέσω οικονομικών προγραμμάτων ότι πραγματικά θα βοηθήσει την χώρα που δανείζει να ανορθώσει την οικονομία της και να την οδηγήσει στην ανάπτυξη. Επίσης, το ΔΝΤ οφείλει να διασφαλίζει ότι το ποσό του δανείου θα επιστραφεί στο ταμείο του αφού το ποσό αυτό προέρχεται από τις εισφορές όλων των υπόλοιπων χωρών μελών του. Αν κάθε χώρα που δάνειζε δεν επέστρεφε τα λεφτά δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να δανείζει.

Ας δούμε όμως την συναστρία ανάμεσα στον χάρτη του ΔΝΤ και τον χάρτη της Ελλάδας για να διερευνήσουμε καλύτερα την σχέση της χώρας μας με τον οργανισμό αυτό. Το ΔΝΤ ιδρύθηκε στις 27/12/1945 χωρίς όμως να γνωρίζουμε την ώρα της υπογραφής του πρωτοκόλλου της ίδρυσης του.

Ο Ήλιος στον Αιγόκερω στον χάρτη του ΔΝΤ δείχνει ένα οργανισμό σημαντικού κύρους, που αποτελείται από ομάδες εμπειρογνωμόνων. Το τετράγωνο του Ήλιου με τον Ποσειδώνα μπορεί να δείξει ότι οι πολύ ψηλοί ιδεολογικοί στόχοι που υπάρχουν στο καταστατικό του δεν πραγματοποιούνται στον βαθμό που διατυπώνονται ενώ μπορεί να υπάρχει και μεγάλο παρασκήνιο μεταξύ των χωρών μελών του.

Η σύνοδος της Σελήνης με τον Δία και η Αφροδίτη με τον Ερμή στον Τοξότη δείχνουν καλές προθέσεις, όραμα και μεγάλους στόχους και είναι χαρακτηριστικές θέσεις για ένα διεθνή οργανισμό που ασχολείται με την οικονομική ανάπτυξη. Το εξάγωνο της Αφροδίτης με τον Δία και ίσως και με την Σελήνη δείχνει ανθηρό ταμείο αλλά και την συνεχή αύξηση του ύψους των δανείων που χορηγεί. Το 2009, ο οργανισμός αυτός αποφάσισε να πουλήσει ένα μέρος των αποθεμάτων του χρυσού του και να κάνει περικοπές των εξόδων του για να μπορεί να στηρίξει με περισσότερα και μεγαλύτερα δάνεια τις χώρες μέλη του λόγω της διεθνούς οικονομικής κρίσης.

Το τρίγωνο του Ερμή με τον Πλούτωνα δείχνει τον οικονομικό σχεδιασμό με τον οποίο είναι επιφορτισμένος ενώ η αντίθεση του Ερμή με τον Ουρανό δείχνει ιδεολογικούς στόχους όπως η καταπολέμηση της παγκόσμιας φτώχειας και ανεργίας αλλά και ανατροπές στους σχεδιασμούς του.

Η σύνοδος του Κρόνου με τον Άρη σε τετράγωνο με την σύνοδο Σελήνης/Δία στον Ζυγό δείχνει ότι στις συνεργασίες του με τις χώρες μέλη του γίνεται ο «σκληρός» της υπόθεσης. Τα μέτρα που συνοδεύουν τα δάνεια που δίνει μπορεί να είναι επιβεβλημένα από τις συνθήκες ωστόσο από τον λαό κάθε χώρας βιώνονται ως σκληρά και συναντά αντιστάσεις ή εμπόδια στην εφαρμογή τους. Η ίδια όψη δείχνει ταυτόχρονα τις σκληρές επιθέσεις που δέχεται ο οργανισμός αυτός αλλά ίσως και έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ των χωρών μελών του.

Σε μια συναστρία, οι πιο σημαντικές όψεις είναι οι όψεις μεταξύ των φώτων και του ωροσκόπου που δείχνουν την ουσία της σχέσης. Στην συναστρία ανάμεσα στους χάρτες του ΔΝΤ και της Ελλάδας παρατηρούμε ότι ο Δίας του ΔΝΤ και πολύ πιθανόν και η Σελήνη του, σχηματίζουν ένα μεγάλο τρίγωνο με τον Ήλιο και την Σελήνη της Ελλάδας ενώ ο Ουρανός του ΔΝΤ είναι πάνω στον ωροσκόπο της Ελλάδας και σε τρίγωνο με τον Ήλιο της. Είναι φανερό ότι ήρθε να φέρει μεταρρυθμίσεις και ανάπτυξη με καλές προθέσεις και σχέδια. Ο Δίας σε μια συναστρία δείχνει την βοήθεια που μπορούμε να πάρουμε από τους άλλους.

Ταυτόχρονα, ο Πλούτωνας του ΔΝΤ είναι πάνω στην αντίθεση Ήλιου/Κρόνου της Ελλάδας. Αυτό εξηγεί γιατί η Ελλάδα αισθάνεται ότι το ΔΝΤ ασκεί πάνω της μια άγαρμπη επιβολή εξουσίας και καταπάτηση της εθνικής της κυριαρχίας. Όμως η όψη αυτή έχει ως στόχο να αλλάξει τις σαθρές υφιστάμενες δομές ώστε να έρθει η απαραίτητη ανανέωση έστω και με οδυνηρό τρόπο. Τα... αισθήματα όμως είναι αμοιβαία αφού και ο Πλούτωνας της Ελλάδας τετραγωνίζει τον Ήλιο του ΔΝΤ. Ο Ήλιος του ΔΝΤ είναι πάνω στο τετράγωνο Δία/Πλούτωνα της Ελλάδας, την όψη δηλαδή που ευθύνεται για την μεγάλη οικονομική κρίση. Αυτό δείχνει την εμπλοκή του οργανισμού στα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας κι ότι είναι αυτός που θα βάλει το νυστέρι για να καθαρίσει την πληγή.

Οι όψεις σ’ αυτή την συναστρία που χρειάζονται προσοχή είναι οι αμοιβαίες όψεις του Ποσειδώνα. Ο Ποσειδώνας του ΔΝΤ επηρεάζει το τετράγωνο Δία/Πλούτωνα της Ελλάδας (την κρίσιμη οικονομική όψη) ενώ ο Ποσειδώνας της Ελλάδας τετραγωνίζει την σύνοδο Δία/Σελήνης του ΔΝΤ. Η Ελλάδα πολλές φορές απέκρυψε ή παραποίησε οικονομικά στοιχεία της που έδωσε στο ΔΝΤ. Ακόμα και τώρα στις ερωτήσεις του ΔΝΤ για να μπορέσει να έχει καθαρή εικόνα της οικονομικής κατάστασης στην χώρα ώστε να εκπονήσει τον οικονομικό σχεδιασμό, η Ελλάδα αδυνατούσε να απαντήσει γιατί δεν είχε τα στοιχεία. Όμως οι όψεις αυτές του Ποσειδώνα πρέπει να προσεχτούν γιατί δείχνουν ότι είναι πιθανό να γίνουν λάθη στον σχεδιασμό και την εφαρμογή του οικονομικού προγράμματος ανάπτυξης.

Η πτώχευση μιας χώρας είναι εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Η χώρα που πτωχεύει αναγκάζεται να δεσμεύσει ή να εκποιήσει τους δημόσιους πόρους της για να πληρώσει τους οφειλέτες της, για να μην μιλήσουμε για την δυστυχία του λαού που πέφτει σε μεγάλη ένδεια. Και για να φτάσει εκεί μια χώρα σημαίνει ότι έγιναν πολύ σοβαρά λάθη από τις κυβερνήσεις της. Η Ελλάδα με το δάνειο που πήρε έχει μια δεύτερη ευκαιρία ανάκαμψης. Έτσι, έχουμε δυο επιλογές, είτε να βλέπουμε το ΔΝΤ ως τον κακό δαίμονα που εισέβαλε και καταπάτησε την εθνική κυριαρχία μας είτε να το δούμε ως μια ευκαιρία εξυγίανσης των οικονομικών δομών μας και να συνεργαστούμε μαζί του με κοινό στόχο την οικονομική ανάπτυξη. Στο σημείο που φτάσαμε, τα οικονομικά μέτρα που έπρεπε να παρθούν δεν μπορούσε παρά να είναι οδυνηρά έτσι κι αλλιώς.