Στέλλα-Ένα δράμα παιγμένο στους ουρανούς

Από τον Γιάννη Ριζόπουλο

Ο Γιώργος Φούντας, ύστερα από μια μακρά διαδρομή στην τέχνη που αγάπησε, δεν είναι πια ανάμεσα μας. Ξεκίνησε το 1944 με τα «Χειροκροτήματα» μια ταινία που ο τίτλος της τον συνόδεψε συμβολικά για τα επόμενα πενήντα και κάτι χρόνια που παρέμεινε στην ενεργό δράση και έκλεισε τον κύκλο του με τους «Λεβέντες της Θάλασσας» το 1997. Μετά το 1975 εμφανίστηκε και σε πολλές τηλεοπτικές παραγωγές από το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» μέχρι το «Γόβα στιλέτο». Όμως, η πιο διάσημη ατάκα του ελληνικού κινηματογράφου « Φύγε Στέλλα, κρατάω μαχαίρι...» ήταν τελικά εκείνη που τον έκανε αθάνατο στη μνήμη μας. Η «Στέλλα» σίγουρα χαρακτήρισε τον ίδιο όσο και την αξέχαστη Μελίνα Μερκούρη.
Σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη και σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη με «δανεικά» στοιχεία από το μύθο της Κάρμεν, η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 21 Νοεμβρίου 1955 συγκεντρώνοντας κολακευτικές κριτικές αλλά και τα πυρά της τότε παραδοσιακής αριστεράς (μέσω της εφημερίδας «Η Αυγή»), που για τους δικούς της λόγους δεν ενέκρινε καθόλου-μα καθόλου-την χειραφετημένη στάση ζωής της ηρωίδας.

Όσο κι αν δείχνει παράξενο, σε αυτόν τον χάρτη αυτής της πρώτης προβολής (χωρίς ώρα) έχουν αποτυπωθεί ανάγλυφα τα κυριότερα συστατικά της «Στέλλας», που αποτελούν συνάμα και το διαχρονικό διακύβευμα της αρχαίας Ελληνικής τραγωδίας. Ο έρωτας ο θάνατος, ο κοινωνικός νόμος και η ελευθερία, λάμπουν στο χάρτη του ουρανού μέσα από τις θέσεις των δύο βασικών αρχετύπων του «αρσενικού» και του «θηλυκού», του Ήλιου και της Σελήνης. Παράλληλα, τόσο η Αφροδίτη, όσο και ο Άρης-φορείς της ερωτικής διάστασης αρσενικού και θηλυκού-συμμετέχουν ισότιμα στο κοσμικό δράμα.
Η Σελήνη στον Υδροχόο και η Αφροδίτη στον Τοξότη είναι ίσως τα πιο αντιπροσωπευτικά αρχέτυπα της Μελίνας-Στέλλας, μιας ελεύθερης γυναίκας που επέλεξε να «πετάξει» μακριά από τα κλισέ και τους αδυσώπητους περιορισμούς μιας πατριαρχικής πραγματικότητας, Αντίστοιχα, ο Ήλιος στο Σκορπιό, σε σύνοδο με τον Κρόνο και σε τετράγωνο με τον Πλούτωνα, αποτυπώνει τον απόλυτο και συντηρητικό χαρακτήρα του «αρσενικού» και μοιραία εγκλωβισμένου στους κοινωνικούς κώδικες Μίλτου που ενσάρκωσε ο Γιώργος Φούντας. Στο σενάριο της ταινίας πριν από το ποδοσφαιριστή «Μίλτο» υπήρχε ο Άλέκος (Αλέκος Αλεξανδράκης) ένας γόνος πλούσιας οικογένειας που σκοτώθηκε σε δυστύχημα. Πάλι ο Σκορπιός κάνει αισθητή την παρουσία του, αυτή τη φορά μέσω του Δία που «κάθεται» πάνω στο τετράγωνο Ήλιου-Πλούτωνα.
Η κοινωνική «προδοσία» κι ένας γάμος που δεν έγινε κι αποτέλεσε την αιτία του φονικού σκιαγραφείται από τον Άρη στο ζώδιο του γάμου-το Ζυγό-σε σύνοδο με τον «ακυρωτικό» Ποσειδώνα και σε τετράγωνο με τον «αιρετικό» Ουρανό. Η ενεργειακή «κόντρα» των δύο αργών πλανητών πάνω στον Άρη συμπληρώνεται από τη σύνοδο του αστρικού Κρόνου με τον Ποσειδώνα και τον Άρη, που περιγράφει για μια ακόμη φορά την κοινωνική πίεση για το «ξέπλυμα της ντροπής».
Λες και οι πλανήτες «έπαιζαν» με το κοινό και προσπαθούσαν να περάσουν το μήνυμα τους στο συλλογικό συνειδητό μέσα από μια καλλιτεχνικού τύπου συνωμοσία. Τουλάχιστον αυτό υποδηλώνει η εμφατική συμμετοχή του Κρόνου αλλά και της Δήμητρας που με την επίσης έντονη παρουσία της (σε τετράγωνο με τον Άρη και τον Ποσειδώνα) αναπτύσσει ουσιαστικά μια αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στους δημιουργούς-συντελεστές της ταινίας και το κοινό και δίνει στο προσωπικό δράμα τις επιπλέον κοινωνικές του διαστάσεις. Ακόμη, η αστρική Αφροδίτη στο Σκορπιό σε σύνοδο με τον τροπικό Κρόνο αλλά και η αστρική Σελήνη-Στέλλα στον Αιγόκερω «μαχαιρωμένη» από το τετράγωνο της με τον τροπικό Άρη-Μίλτο δείχνουν το αδιέξοδο και τη βία ενός παθιασμένου έρωτα, εγκλωβισμένου στους κοινωνικούς κώδικες. «Φίλα με αγάπη μου» είπε ξεψυχώντας η Στέλλα. Στο καλό Μίλτο συμπληρώνω εγώ...