Σοκ από το BBC! «Όσα ξέρουμε για την Αρχαία Ελλάδα είναι ψέμα, οι Έλληνες ζουν σε αυταπάτες»

Ο αρθρογράφος και καθηγητής της Οξφόρδης Armand d'Angour εγείρει μια σειρά ερωτημάτων και προσπαθεί να αποσαφηνίσει τι από όλα αυτά για τα οποία θαυμάζουμε τους Αρχαίους Έλληνες είναι αληθινό, ποιοι από τους αρχαίους θρύλους υπήρχαν και ποιοι ήταν απλώς μύθοι, τι από την κληρονομιά μας είναι τελικά δικό μας και τι είναι αποκύημα της «πολύχρωμη φαντασίας» μας. Υπήρξε ο Όμηρος; Μήπως ο Πυθαγόρας αντέγραψε από άλλον το θεώρημα; Κατά πόσο οι Σπαρτιάτες ήταν Σπαρτιάτες; Μήπως ο Μέγας Αλέξανδρος δεν ήταν Μέγας, αλλά ένας κοντός παρορμητικός μέθυσος με ενοχλητική φωνή; «Ποια ήταν η προέλευση όλων αυτών των ιδεών;», αναρωτιέται ο αρθρογράφος.

Ο Armand d'Angour θέτει όλα τα παρακάτω ερωτήματα και δίνει τη δική του απάντηση σε κάθε ένα από αυτά.

Υπήρξε πραγματικά ένα Δούρειος Ίππος;

«Η ιστορία του Δούρειου Ιππου για πρώτη φορά αναφέρεται στην Οδύσσεια του Ομήρου (γράφτηκε το 750 π.Χ.), η οποία περιγράφει τις συνέπειες του Τρωικού Πολέμου, που υποτίθεται ότι έγινε 500 χρόνια νωρίτερα.

Μετά από 10 χρόνια πολιορκίας της Τροίας, ο ελληνικός στρατός, παριστάνοντας ότι γυρνά στην πατρίδα του, άφησε έξω από τα τείχη της πόλης ένα τεράστιο ξύλινο άλογο, ως προσφορά στη θεά Αθηνά. Οι Τρώες το έσυραν θριαμβευτικά μέσα στην πόλη και μόλις νύχτωσε, οι Έλληνες πολεμιστές που κρύβονταν μέσα στο ξύλινο άλογο βγήκαν έξω και κατέστρεψαν την πόλη. Αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι όντως η Τροία κάηκε. Ο Δούρειος Ίππος, όμως, είναι ένα φανταστικό παραμύθι, εμπνευσμένο πιθανότατα από τον τρόπο που κάλυπταν τις πολιορκητικές μηχανές (με προβιές αλόγων) για να μην καίγονται από τα φλεγόμενα βέλη».

Ο Όμηρος ήταν ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της αρχαίας Ελλάδας. Υπήρξε όμως στ' αλήθεια;

«Είναι γενικά αποδεκτό, ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια συντέθηκαν προφορικά, χωρίς τη βοήθεια της γραφής, κάποια στιγμή τον 8ο αιώνα π.Χ., και ότι ήταν καρπός μιας παράδοσης που μεταφερόταν από στόμα σε στόμα επί αιώνες.

Και ενώ οι Αρχαίοι δεν είχαν καμιά αμφιβολία ότι ο Όμηρος ήταν ένας πραγματικός βάρδος που συνέθεσε τα δυο αυτά έπη, τίποτα δεν είναι γνωστό γι' αυτόν με απόλυτη βεβαιότητα. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι αν και αρχικά τα έπη δεν υπήρχαν σε γραπτή μορφή, κάποια στιγμή καταγράφηκαν στην ελληνική γλώσσα και γι' αυτό έχουν επιζήσει».

Ήταν ένας ο εφευρέτης του ελληνικού αλφάβητου;

«Η ημερομηνία που εικάζεται ότι κατεγράφησαν τα ομηρικά έπη συνδέεται με τα πρώτα στοιχεία της ελληνικής γραφής, τον 8ο αιώνα π.Χ.

Οι Έλληνες γνώριζαν ότι το αλφάβητό τους (το οποίο αργότερα δανείστηκαν οι Ρωμαίοι και έφτιαξαν το δυτικό αλφάβητο) προερχόταν από αυτό των Φοινίκων.

Το γεγονός ότι σε όλη την Ελλάδα είχαν το ίδιο αλφάβητο εικάζεται ότι οφείλεται στο γεγονός ότι την προσαρμογή του αλφάβητου των Φοινίκων ανέλαβε ένας άνθρωπος. Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, αυτός ήταν ο Παλαμίδης, ένα όνομα το οποίο μπορεί όμως και να σημαίνει απλά ο «εξυπνότερος άνδρας από τους παλιούς». Ο Παλαμίδης λέγεται επίσης ότι είχε εφεύρει το σύστημα μέτρησης, το νόμισμα και τα επιτραπέζια παιχνίδια.

Τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου διέφεραν οπτικά αρκετά από αυτά του φοινικικού. Μάλιστα, η γεωμετρική τους μορφή πιστώνεται στον Μαθηματικό Πυθαγόρα».

Μήπως ο Πυθαγόρας αντέγραψε την εργασία του από κάποιον άλλο;

«Είναι αμφίβολο εάν ο Πυθαγόρας ήταν ένας μαθηματικός, όπως αντιλαμβανόμαστε τον όρο σήμερα.

Στα σχολεία ακόμη διδάσκεται το θεώρημά του για το μήκος της υποτείνουσας. Ωστόσο, οι Βαβυλώνιοι γνώριζαν αυτήν την εξίσωση αιώνες νωρίτερα. Και δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι ο Πυθαγόρας είτε το ανακάλυψε, είτε το απέδειξε.

Στην πραγματικότητα, αν και αργότερα οι Πυθαγόριοι έκαναν γνήσιες μαθηματικές έρευνες, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο Πυθαγόρας ήταν ένας μυστικιστής, που πίστευε ότι οι αριθμοί αποτελούν τη βάση των πάντων».

Πόσο Σπαρτιάτες ήταν οι Σπαρτιάτες;

«Ο θρυλικός Σπαρτιάτης νομοθέτης Λυκούργος αποφάσισε ότι οι Σπαρτιάτες θα πρέπει να χρησιμοποιούν μόνο τον σίδηρο για νόμισμα, έτσι και ένα μικρό ποσό θα έπρεπε να μεταφερόταν από βόδια. Αυτή είναι η εξιδανικευμένη ιστορία, που τους θέλει να είναι πολεμιστές με στρατιωτική υπεροχή. Όμως η Σπάρτη, ενώ δεν έκοψε δικά της νομίσματα, χρησιμοποιούσε ξένο ασήμι και ορισμένοι ηγέτες των Σπαρτιατών ήταν εμφανώς επιρρεπείς στη δωροδοκία. Ο Αθηναίος playboy Αλκιβιάδης κατά τη διάρκεια του πολέμου της Σπάρτης με την Αθήνα στα τέλη του 5ου αιώνα υιοθέτησε τη διατροφή τους, τον σκληρό τρόπο κατάρτισής τους, τα χοντρά τους ρούχα και τις λακωνικές τους εκφράσεις. Αλλά τελικά το πάθος του επεκτάθηκε και στη σύζυγο του βασιλιά της Σπάρτης και έτσι αυτή έμεινε και έγκυος και ο Αλκιβιάδης επέστρεψε στην Αθήνα, για να γλυτώσει τις επιπτώσεις της συγκλονιστικής ιεροσυλίας».

Τι ώθησε τον Σωκράτη να θέλει να γίνει φιλόσοφος;

«Ο Σωκράτης (469-399 π.Χ.) μπορεί να ονειροβατούσε και ο Αριστοφάνης να παρουσιάζει τις ιδέες του ως διασκεδαστικές και ως επιστημονικά παράλογες.

Η εικόνα αυτή του φιλοσόφου έρχεται σε αντίθεση με τα βιογραφικά δεδομένα που υπάρχουν για τον Σωκράτη στα γραπτά των μαθητών του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα. Και οι δυο τον αντιμετώπιζαν με μεγάλο σεβασμό, ως έναν άνθρωπο που έθετε ηθικά ερωτήματα.

Στην πραγματικότητα, η πρώτη περιγραφή του Σωκράτη χρονολογείται στα 30 του και τον παρουσιάζει ως έναν άνθρωπο της δράσης. Συμμετείχε σε μια στρατιωτική εκστρατεία στη βόρεια Ελλάδα το 432 π.Χ. και κατά τη διάρκεια μιας βίαιας μάχης έσωσε τη ζωή του αγαπημένου του νεαρού φίλου Αλκιβιάδη. Στη συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα, από όπου δεν έφυγε ποτέ, και ξόδεψε όλο του το χρόνο προσπαθώντας να κάνει τους Αθηναίους να αναλογιστούν τις ζωές και τις σκέψεις τους.

Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε, ότι ο Σωκράτης έπαιζε με την επιστήμη και την πολιτική στα νεανικά του χρόνια, μέχρι που μια εμπειρία ζωής και θανάτου τον έκανε να αφιερώσει όλη την υπόλοιπη ζωή του στην έρευνα και τη φιλοσοφία.

Καθώς ο ίδιος δεν έγραψε τίποτα μόνος του, ό,τι στοιχεία υπάρχουν γι' αυτόν προέρχονται από τους από τους διαλόγους με τον μαθητή του, Πλάτωνα».

Πόσο σπουδαίος ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος;

«Ο Μέγας Αλέξανδος (356-323 π.Χ) έμελλε να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους τους στρατηγούς της Ιστορίας.

Σύμφωνα με αρχαία κείμενα ωστόσο, η σωματική του διάπλαση δεν ήταν ανάλογη. Ήταν κοντός και γεροδεμένος, πότης, με κόκκινα μάγουλα και τραχιά φωνή. Ήταν επίσης έντονα παρορμητικός, κάτι που είχε ως συνέπεια να σκοτώσει με τα ίδια του τα χέρια τον καλύτερό του φίλο, Κλείτο.

Καθώς τα χρόνια προχωρούσαν, έγινε παρανοϊκός και μεγαλομανής. Ωστόσο, μέσα σε μια δεκαετία, από τα 20 ως τα 30 του, έχτισε μια τεράστια αυτοκρατορία, που εκτεινόταν από την Αίγυπτο μέχρι την Ινδία. Δεν ηττήθηκε ποτέ σε μάχες και έκανε χρήση καινοτόμων, για την εποχή τους, πολιορκητικών μηχανών, εξίσου αποτελεσματικών με τον μυθικό Δούρειο Ίππο, και ίδρυσε 20 πόλεις που έφεραν το όνομά του, συμπεριλαμβανομένης της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου.

Η στρατιωτική του επιτυχία ήταν ένα μικρό θαύμα και στα μάτια του αρχαίου κόσμου, που ήταν πολεμοχαρής, του αναγνωρίστηκε το δικαίωμα να έχει τον τίτλο τού «Μεγάλου».