Marquis De Sade

από το Γ. Ριζόπουλο

Παράδειγμα προς αποφυγήν για τους απανταχού πουριτανούς, πέρασε τη μισή ζωή του σε άσυλα και φυλακές πέφτοντας θύμα των φιλοσοφικών απόψεων, της πολιτικής του δράσης, των σεξουαλικών αναζητήσεων του και της κοινωνικής ηθικής της εποχής του.

Αναγνωρίστηκε ως χαρισματικός συγγραφέας στις αρχές του περασμένου αιώνα, κυρίως από τους υπερρεαλιστές που εκτίμησαν δεόντως το χωρίς προσκόμματα λογοτεχνικό ύφος του. Από τη δεκαετία του 60 τα έργα του κυκλοφορούν σε όλο το Δυτικό κόσμο, ως ένα μοναδικό δείγμα πορνογραφίας ενδεδυμένης με φιλοσοφικό μανδύα.

Για τους περισσότερους βέβαια, το όνομα του παραπέμπει άμεσα στη σεξουαλική βία και την ικανοποίηση που παράγεται από αυτήν η γενικότερα σε κάθε πράξη βασανισμού, η οποία προσφέρει ευχαρίστηση στο θύτη (σαδισμός).

Αυτή η αντίληψη, που στην πραγματικότητα ως προς τον Μαρκήσιο εντοπίζει τη ...μισή αλήθεια (μάλλον ως ελεύθερα σκεπτόμενος sex-maniac μπορεί να περιγραφεί), κρατάει από τότε που... φρεσκοπαντρεμένος με την Renee Pelagie, παρενοχλούσε συστηματικά στην ευρύτερη περιοχή του Παρισιού κάθε είδος γυναίκας, πόρνης, ηθοποιού η χωριατοπούλας, αποζητώντας τον έρωτα της.

Μετά από τις συνεχείς καταγγελίες, η αστυνομία τον έθεσε υπό παρακολούθηση και επειδή ήταν ...αμετανόητος πέρασε αρκετές νύχτες στη "στενή". Τελικά, το 1768 με τον διελαύνοντα Πλούτωνα πάνω στο γενέθλιο Ουρανό του στον 3ο οίκο, εξορίστηκε στο κάστρο του, στο Lacoste, χωρίς ωστόσο να συνετιστεί από τις τιμωρίες του.

Ο πλανητικός σαδισμός

Και πως ήταν δυνατόν κάτι τέτοιο όταν ουσιαστικά ο Μαρκήσιος είχε στο ωροσκόπιο του μια σύνοδο Ήλιου-Δία στον 8ο οίκο (της σεξουαλικότητας) η οποία τροφοδοτούσε αδιαλείπτως την αίσθηση του ότι μπορεί να έχει τα πάντα σε αυτό το επίπεδο. Μάλιστα, η συμμετοχή του Χείρωνα στο όλο σχήμα, αφήνει να εννοηθεί ότι σε σχέση με τη σεξουαλικότητα, υπήρχε ένα κληρονομικό υλικό που εκδηλώθηκε με τη συνδρομή του Δία.

Εδώ, το τετράγωνο Ήλιου-Σελήνης τυπικό μιας προσωπικότητας που πασχίζει να συνθέσει διαφορετικές ανάγκες και προτεραιότητες, έβαλε τη δική του σφραγίδα, με το θηλυκό αρχέτυπο να είναι εξαιρετικά δυναμικό ως παρουσία (η Σελήνη στο 10ο οίκο) και να συδυάζεται αναπόφευκτα με τις τάσεις και τις αναγκαιότητες του 8ου οίκου.

Και πάνω σε αυτό το υπόβαθρο ήρθαν κι... έδεσαν ο Ωροσκόπος στο Σκορπιό και το τετράγωνο της Αφροδίτης στον Καρκίνο, με τον Άρη στον Κριό, μια όψη που από τη φύση της συνδέεται με «απιστίες και αμαρτίες» κάθε είδους...

Μάλιστα, η παρεμβολή του Κρόνου-σε σύνοδο με την Αφροδίτη-παραπέμπει άμεσα σε ένα κατ' αρχήν μαζοχιστικό υπόβαθρο, το οποίο με τη συμβολή του Άρη «γύρισε» σε σαδιστικό.

Πρακτικά σε αυτόν τον συγκεκριμένο συνδυασμό όψεων περιέχεται η έννοια του σαδομαζοχισμού, από τη φιλοσοφική της διάσταση μέχρι τα απλά συναισθηματικά βιώματα του τύπου «πονάει και μ’ αρέσει!»

Η Δήμητρα σε σύνοδο με τον Άρη, ανέδειξε ακόμη περισσότερο τη δυναμική του σχηματισμού, δίνοντας του πέρα από την προσωπική και μια πιο κοινωνική διάσταση, προσθέτοντας παράλληλα το στοιχείο της δημοσιοποίησης.

Και σε όλα αυτά εμπλέκονται ο αστρικός Ερμής (σε σύνοδο με τη Δήμητρα) ουσιαστικός δείκτης μιας συγγραφικής δραστηριότητας και βέβαια ο πανταχού παρών Ποσειδώνας, ο οποίος σε συνεργασία με τον... ασυμμάζευτο Δία «διέγραψε» κάθε ενοχικό σύνδρομο και διαμόρφωσε το καλλιτεχνικό προφίλ του Μαρκήσιου.

Ο αστρικός Ποσειδώνας σε όψεις με τα Φώτα (σύνοδο με τον Ήλιο και τετράγωνο με τη Σελήνη) και ο τροπικός πάνω στο τετράγωνο της Αφροδίτης και του Κρόνου με τον Άρη, μετέτρεψε τον Μαρκήσιο σε ένα είδος «προφήτη» της σεξουαλικής απελευθέρωσης, περιβάλλοντας τη ρεαλιστική και λεπτομερή (για να μην ξεχνάμε και τη Σελήνη στην Παρθένο) περιγραφή ακραίων σεξουαλικών πρακτικών με μια αισθησιακή «αύρα».

Τελικά ο Ντονανσιέν Αλφόνς Φρανσουά ντε Σαντ (αυτό ήταν το πλήρες όνομα του) δεν έκανε τίποτε άλλο από το να εκφράσει στην πράξη τις πιέσεις του ωροσκοπίου του, με τρόπο αντιπροσωπευτικό για τα δεδομένα του ζωδίου του.

Η φυσική τάση των Διδύμων είναι να σκέπτονται και να δρουν ελεύθερα και να μην βασίζονται τόσο σε ηθικά κριτήρια, (ιδιαίτερα αν αυτά περιορίζουν ουσιαστικά τις ατομικές ελευθερίες) αλλά στην ισχύ και την επιβιωτική η αισθησιακή αξία των επιλογών τους.

Το «καλό» δηλαδή είναι το αποτελεσματικό η αν προτιμάτε το «ρεαλιστικό» και από αυτήν την άποψη σε σχέση με τις ηδονές, οτιδήποτε τις πολλαπλασιάζει είναι επιθυμητό.

Βίος και πολιτεία...

Το πρώτο μεγάλο σκάνδαλο στη ζωή του ...ζωηρού Μαρκήσιου ξέσπασε την Κυριακή του Πάσχα του 1768 όταν η πόρνη Rose Kellerτον κατήγγειλε για ψυχική και σωματική σεξουαλική βία. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της βρισκόταν υπό περιορισμό στον πύργο του και δραπέτευσε βγαίνοντας από το παράθυρο του δευτέρου ορόφου.

Το 1772, ύστερα από ένα οργιαστικό «πάρτι» σοδομισμού και πειραματισμών με μάλλον τοξικές «αφροδισιακές» ουσίες (με τη συμμετοχή του Υποκόμη Λατούρ και τεσσάρων πορνών), καταδικάστηκε σε θάνατο και το έσκασε στην Ιταλία με την κουνιάδα του.

Η αριστοκρατική καταγωγή του σε συνδυασμό με τις παρεμβάσεις του πατέρα του, τον βοήθησαν τελικά να αναιρέσει την καταδίκη του, χωρίς ωστόσο να απεμπλακεί οριστικά από τις νομικές συνέπειες των επιλογών του. Και τα επόμενα πέντε χρόνια πέρασαν με τον Μαρκήσιο να βρίσκεται πότε στις φυλακές, πότε στην Ιταλία ως δραπέτης και πότε στον πύργο του με... καλή παρέα. Ο γάμος του το 1763 (τότε ο Δίας βρισκόταν στον 7ο οίκο του) δεν ήταν βέβαια εμπόδιο στις ορέξεις του. Αντιθέτως...

Και μπορεί η σύζυγος του να μην αντιδρούσε άμεσα στις απιστίες του (η ίδια παρέμεινε πιστή, μεγαλώνοντας τα τρία τους παιδιά), η πεθερά του όμως έβαλε λυτούς και δεμένους για να εξαφανίσει τον Ντε Σαντ από προσώπου γης, οργισμένη όχι μόνον από τα γενικά «κατορθώματα» του γαμπρού της αλλά κυρίως από την παράλληλη σχέση του και με τις δύο της κόρες.

Ο Μαρκήσιος πήγαινε ...γυρεύοντας, αφού δεν παρέλειπε να διοργανώνει στον πύργο του όργια με τη συμμετοχή της συζύγου, της κουνιάδας του Anne Prospere και μερικών ακόμη μισθωμένων αρσενικών και θηλυκών πορνών. Οι δύο αδελφές, ανταποκρινόμενες στο «σύνδρομο των Διδύμων», συμμετείχαν μάλλον πρόθυμα στο "σόου", ωστόσο η μαμά, είχε εντελώς διαφορετική άποψη.

Με μακρύ παρελθόν «ανάρμοστης συμπεριφοράς», ο Μαρκήσιος παρά την διακεκριμένη κοινωνική του θέση, έγινε τελικά ένα πολύ εύκολο θύμα. Το 1777 η πεθερά του απέσπασε από το Βασιλιά ένα έγγραφο που επέτρεπε τη φυλάκιση του Ντε Σαντ, χωρίς να χρειάζεται να του αποδοθούν συγκεκριμένες κατηγορίες.

Παρέμεινε στη φυλακή μέχρι το 1790 και σε αυτήν την μακρά περίοδο ξεκίνησε τη συγγραφή των έργων του «Ζυστίν» και «120 Ημέρες στα Σόδομα».

Απελευθερώθηκε λίγο μετά τη Γαλλική Επανάσταση, όταν ακυρώθηκαν όλες οι νομοθετικές πράξεις του Λουδοβίκου και σύντομα ανέλαβε ενεργό πολιτικό ρόλο ως εκπρόσωπος της άκρας αριστεράς, υπερασπιζόμενος τις κάθε είδους ατομικές ελευθερίες.

Η σύγκρουση του με το Ροβεσπιέρο ήταν θέμα χρόνου-το ίδιο και ο περιορισμός του. Γλίτωσε από τη γκιλοτίνα στο ...τσακ και μόνον μετά το τέλος της «Τρομοκρατίας» μπόρεσε να ηρεμήσει και να αφοσιωθεί στο έργο του. Τότε δημοσιεύτηκαν η «Φιλοσοφία στο Μπουντουάρ» η «Νέα Ζυστίν» και η «Ζυλιέτ».

Στο μεταξύ, το 1790 η γυναίκα του αρνήθηκε να τον δεχθεί πίσω και έτσι χώρισαν ύστερα από 27 χρόνια γάμου. Η μόνιμη σύντροφος του για τα επόμενα χρόνια της ζωής του έμελλε να είναι η τότε τριαντάχρονη και πρώην ηθοποιός Marie Costance.

Τα τελευταία χρόνια

Η «εκεχειρία» με το πολιτικό και ηθικό κατεστημένο κράτησε μέχρι το 1801, όταν συνελήφθη από το καθεστώς Βοναπάρτη ως πολιτικά αντιφρονών, μια σύλληψη που ήταν και η τελευταία, αφού τα επόμενα χρόνια και μέχρι το θάνατο του παρέμεινε έγκλειστος σε διάφορες φυλακές και το άσυλο Charenton.

Η αφοσιωμένη MarieCostanceτον ακολούθησε και εκεί, πιάνοντας ένα κοντινό δωμάτιο, αυτό ωστόσο δεν τον ...εμπόδισε να συνάψει ερωτικές σχέσεις με τη δεκατριάχρονη MadeleineLeclerc, κόρη ενός υπαλλήλου του ιδρύματος.

Με την υποστήριξη του Ζυγού και εξαιρετικά φιλελεύθερου διευθυντή του ασύλου Αβά ντε Κουμιέ, ο ντε Σαντ οργάνωνε επί σειρά ετών θεατρικές παραστάσεις με πρωταγωνιστές τους τροφίμους, οι οποίες μάλιστα παρουσιάζονταν επίσημα στο κοινό.

Ωστόσο, ο γενέθλιος Κρόνος, που στη ζωή του έπαιξε πολλούς ρόλους στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του 9ου οίκου (τα χρόνια προβλήματα με το νόμο, η... κακιά πεθερά αλλά και-ελέω Αφροδίτης-η σχέση με την κουνιάδα του) επεφύλασσε μια ακόμη δυσάρεστη έκπληξη

Πέθανε στις 2/12/1814, στερημένος παντός δικαιώματος (του αφαιρέθηκε ακόμη και η δυνατότητα να γράφει), ύστερα από τις διαδοχικές παρεμβάσεις των κρατικών λειτουργών, που συνέχισαν να βλέπουν στο πρόσωπο του έναν επικίνδυνο εχθρό της έννομης τάξης.

Σχετικά με την έντονη-όσο και καθοριστική-δράση του πλανήτη των περιορισμών, εκτός από τις όψεις του με τους άλλους πλανήτες έχει μάλλον ιδιαίτερη αξία η σύνοδος του με την αστρική ακμή του 10ου οίκου, μια ίδιο-συναστριακή σχέση που χρήζει τον Κρόνο στον Καρκίνο «πρωταγωνιστή» του ωροσκοπίου.

Ανάλογη είναι και η δυναμική του Άρη στον Κριό που σχηματίζει αντίθεση με τον αστρικό Ωροσκόπο στο Ζυγό, δημιουργώντας έτσι με τον Κρόνο ένα ενεργειακό δίπολο αντικρουόμενων «συμφερόντων», το οποίο τελικά ήταν ...όλη η ζωή του Μαρκήσιου ντε Σαντ: Από τη μια πλευρά η προσωπική του βούληση και από την άλλη ο νόμος και η κρατούσα ηθική.

Και από ότι φαίνεται, με τη συνδρομή του Κρόνου αλλά και του Πλούτωνα στο 12ο οίκο (σε τετράγωνο-ως αστρικός-με τον Ουρανό στον 3ο) μάλλον πλήρωσε πολύ ακριβά την ελευθεριότητα του.