Το Αρχέτυπο του Ζωδιακού-Μέρος 2ο

Από το Γιάννη Ριζόπουλο

Ζωδιακός κύκλος: Και όμως, κινείται!

Η διάκριση του ζωδιακού κύκλου σε δώδεκα τμήματα δεν έγινε από τη μια μέρα στην άλλη. Ουσιαστικά η «επινόηση» του ήταν ένα από τα αποτελέσματα της προσπάθειας της αναπτυσσόμενης Συνείδησης να εντοπίσει και να ερμηνεύσει τα περιεχόμενα του συλλογικού Ασυνείδητου, να ορίσει και να περιγράψει το «μοιραίο», με σκοπό την τελική και πλήρη εξουδετέρωση του. Πάνω σε αυτήν την κατεύθυνση και αξιοποιώντας ένα μηχανισμό που, όπως θα δούμε, ήταν προϊόν της εξέλιξής της και εμπεριέχεται στην εξελικτική βαθμίδα του ζωδιακού ως Παρθένος, κερμάτισε και κατέταξε τις «μοιραίες» επιρροές με τον ίδιο τρόπο που το πεπτικό μας σύστημα τεμαχίζει και αφομοιώνει την τροφή μας.
Η ανάγκη της ταξινόμησης-αποκλειστικό γνώρισμα του ανθρώπινου είδους-άφησε τα σημάδια της στην αστρολογική θεώρηση, συχνά με πολύ παραστατικό τρόπο. Η αντιστοίχηση των ζωδίων με την εξέλιξη της ζωής του ατόμου σε φυσικό επίπεδο (ξεκινώντας μάλιστα από την ώρα που τα …ηρωικά σπερματοζωάρια αρχίζουν το ταξίδι τους προς το άγνωστο) είναι ένα από τα πρώτα μαθήματα που παίρνουν οι σπουδαστές της Αστρολογίας, ακριβώς επειδή με αυτόν τον τρόπο γίνονται αντιληπτές τόσο οι επί μέρους ιδιαιτερότητες του κάθε ζωδίου, όσο και η ενότητα του συνόλου.
Τα τρία στάδια της εξέλιξης ακολουθούν κατά γράμμα την διαδοχή των στοιχείων (φωτιά, γη, αέρας, νερό) κάνοντας «στάσεις» στα κομβικά σημεία, που ορίζουν το τέλος μιας φάσης και την αρχή της επόμενης. Σε κάθε περίπτωση τα ζώδια της φωτιάς είναι η αφετηρία ενός νέου κύκλου.

• Ο Κριός αντιστοιχεί στον οργασμό.
• Ο Ταύρος στη σύλληψη και την ανάπτυξη του εμβρύου.
• Οι Δίδυμοι στις βασικές αντιληπτικές λειτουργίες και το νευρικό σύστημα, που αναπτύσσονται στα πρώτα στάδια της κύησης..
• Ο Καρκίνος στην τελευταία φάση της ενδομήτριας ζωής, όπου το έμβρυο ύστερα από την «ανακεφαλαίωση» της εξέλιξης του είδους απολαμβάνει το κολύμπι στον αμνιακό σάκο…

Εδώ τελειώνει η πρώτη φάση και αρχίζουν τα …βάσανα της ζωής.

• Ο Λέων αντιστοιχεί στη γέννηση.
• Η Παρθένος στην κοινωνική προσαρμογή, τη μαθητεία και την παροχή υπηρεσιών.
• Ο Ζυγός στην εφηβεία αλλά και τις σχέσεις με τους άλλους, τις συνεργασίες και τις αντιδικίες, το γάμο και τους …χωρισμούς.
• Ο Σκορπιός στα βασικά ένστικτα, τη σεξουαλικότητα, την αναπαραγωγή και το θάνατο.

Το τέλος της φυσικής κλίμακας στο Σκορπιό αντιστοιχεί σε μια πραγματική κατάσταση που βίωνε το ανθρώπινο είδος τα πολύ-πολύ παλιά χρόνια, όταν η ζωή του κινδύνευε να τελειώσει με το …καλημέρα και το βασικό του μέλημα ήταν να προλάβει να αποκτήσει απογόνους, πριν έρθει αυτή η ώρα. Και είναι σαφές ότι στα μυαλά των τότε ανθρώπων δεν υπήρχε η προοπτική καμίας συνέχειας μετά το θάνατο. Απλά ο κύκλος επαναλαμβανόταν από την αρχή, με τον ίδιο «μαγικό» τρόπο που ο Ήλιος ανέτειλε καθημερινά ύστερα από μια μακρά νύχτα. Από αυτήν την άποψη, τα επόμενα τέσσερα ζώδια είναι προϊόν μιας άλλης διαδικασίας που δεν αναφέρεται τόσο σε φυσικά μεγέθη, όσο σε πνευματικά.

• Ο Τοξότης αντιστοιχεί σε μια πνευματική γέννηση.
• Ο Αιγόκερως στη συγκρότηση ενός συστήματος αξιών που βασίζεται στα νέα δεδομένα. Στην πνευματική και ηθική «τελείωση».
• Ο Υδροχόος στην αναθεώρηση και την εκ νέου ανατροπή των αξιών με κύριο όπλο τη νόηση και την εξέλιξη των ιδεών.
• Και οι Ιχθύες, που αντικατέστησαν το Σκορπιό στο θλιβερό καθήκον του τέλους, περιγράφουν ουσιαστικά την επαφή του ατόμου με έναν «άλλο» πνευματικό κόσμο και τις αιώνιες αλήθειες που κρύβονται στην ανεκδήλωτη Δημιουργία.
Στο 12ο ζώδιο του κύκλου εδρεύουν όλα τα αρχέτυπα και το τέλος του ταξιδιού για τον «προσκυνητή» και δεν είναι παρά η επιστροφή στη μήτρα του Ασυνείδητου από την οποία γεννήθηκαν όλα. Είναι σαν μια βουτιά στον ωκεανό η μια περιπλάνηση στο αχανές Διάστημα, που εν είδει …blind date προσδοκά στη συνεύρεση με τις Πρώτες Αιτίες της Δημιουργίας.

Όταν ο ζωδιακός κύκλος εδραιώθηκε και ολοκληρώθηκε ως δωδεκαμελής (κάτι που ιστορικά συνέπεσε με τη διαμόρφωση συγκεκριμένων κοινωνικών δομών), τα τέσσερα πρώτα ζώδια «αναβαθμίστηκαν» συμπεριλαμβάνοντας στις αρμοδιότητες τους νέες εκδοχές του βασικού αρχετυπικού προτύπου τους.

• Ο Κριός από …άμυαλο σπερματοζωάριο έγινε πολεμιστής και κυνηγός
• Ο Ταύρος διατηρώντας τη σχέση του με την ανάπτυξη και την τροφοδοσία εξελίχθηκε σε γεωργό και οικονόμο.
• Οι Δίδυμοι ανέλαβαν τα καθήκοντα τους ως σπουδαστές, έμποροι και πραματευτάδες.
• Ο Καρκίνος τα καλά και τα στραβά της οικογενειακής ζωής.

Το ένα «κλικ» παραπάνω της πρώτης ζωδιακής τετράδας έδωσε την ώθηση στη δεύτερη να μετεξελιχθεί και να αποκτήσει ένα ουσιαστικό πνευματικό περιεχόμενο:

• Ο Λέων είχε να κάνει πλέον με τη γέννηση του Εγώ.
• Η Παρθένος με την επεξεργασία των ψυχικών περιεχομένων.
• Ο Ζυγός με τη σύνθεση των αντιθέτων
• Και ο Σκορπιός με τη βαθιά έρευνα στα μυστήρια του σύμπαντος και της ανθρώπινης ύπαρξης.
Αλλά και τα τέσσερα τελευταία ζώδια, εκπληρώνοντας τις προδιαγραφές τους απέκτησαν επίσης αντιστοιχίες στο φυσικό πεδίο.

• Ο Τοξότης με τις σπουδές και τα ταξίδια που όχι μόνον ανοίγουν τους πνευματικούς ορίζοντες αλλά προσφέρουν επίσης νέες κοινωνικές προοπτικές.
• Ο Αιγόκερως με την καριέρα και την εγκαθίδρυση μιας συγκεκριμένης τάξης πραγμάτων.
• Ο Υδροχόος με τις εφευρέσεις τις ανακαλύψεις και την …διαρκή επανάσταση.
• Οι Ιχθύες με την πίστη, τις θρησκείες, τις τέχνες και οτιδήποτε μας φέρνει σε επαφή με τους «παράλληλους» κόσμους του σύμπαντος.

Το θρησκευτικό συναίσθημα βέβαια ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένο και στις πρωτόγονες κοινωνίες, όταν οι Ιχθύες δεν είχαν συνειδητοποιηθεί ακόμη ως στάδιο. Ωστόσο εξ αιτίας της συσχέτισης του με το Σκορπιό είχε μια αγριότητα με «αιχμή του δόρατος» τις ανθρωποθυσίες. Η Ιχθυακή προσέγγιση έχει μια γλύκα και είναι εμποτισμένη με υπερβατικές φιλοσοφικές αναζητήσεις, που δίνουν στο «θάνατο» μια εντελώς διαφορετική διάσταση.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι για όλους αυτούς τους λόγους που ανέφερα πιο πάνω η τελευταία ζωδιακή τετράδα είναι πιο «εξελιγμένη». Μερικοί μάλιστα δίνουν στο θέμα μια προσωπική διάσταση υποστηρίζοντας για παράδειγμα ότι οι Κριοί και οι Ταύροι, όντας πάντα στην αρχή του κύκλου είναι «καταδικασμένοι» να δίνουν βαρύτητα στις φυσικές-υλικές και όχι στις πνευματικές αξίες. Με μια φράση πρόκειται για άτομα …μειωμένης πνευματικότητας. Αυτό όμως, είναι πέρα για πέρα λάθος, αφού όλα ακολουθούν το σπειροειδή δρόμο τους.
Όπως ίσως διαισθάνεστε η αναπροσαρμογή της τελευταίας τετράδας είχε σαν αποτέλεσμα τη μετεξέλιξη της πρώτης, η οποία με τη σειρά της απέκτησε ένα πνευματικό περιεχόμενο ζωτικής σημασίας.
Ο Κριός έγινε εκφραστής κάθε είδους πρωτοποριακής σκέψης και εφαρμογής, ανεβάζοντας τον πήχη της πνευματικότητας ακόμη πιο ψηλά.
Ο Ταύρος ανέλαβε την επιμελημένη εδραίωση των επιστημονικών και φιλοσοφικών συστημάτων.
Οι Δίδυμοι στα πλαίσια της ελευθερίας του λόγου αναίρεσαν στην πράξη κάθε μη λειτουργικό ταμπού, απελευθερώνοντας ακόμη περισσότερο την ανθρώπινη σκέψη.
Ο Καρκίνος διεύρυνε κατά πολύ την οικογένεια του, αναζητώντας πλέον τις ρίζες της καταγωγής του ανθρώπινου είδους.
Και βέβαια η εξέλιξη συνεχίζεται…
Ο ζωδιακός κύκλος και γενικότερα όλο το αστρολογικό σύστημα με τους πλανήτες πρωταγωνιστές του δεν είναι παρά η ιστορία αυτής της εξέλιξης, γραμμένη φυσικά από αυτόν που στην αρχέγονη μάχη (νομίζει ότι) βγήκε νικητής... Γιατί το «στοίχημα» ανάμεσα στο Συνειδητό και το Ασυνείδητο ή αν προτιμάτε ανάμεσα στη Μοίρα και την Ελεύθερη Βούληση ακόμη παίζεται...

Κριός: Το Σπερματικό Εγώ

Για το ανθρώπινο είδος η ψυχική εξέλιξη και κατ’ επέκταση όλες οι κατακτήσεις του πολιτισμού είναι συνυφασμένες με την ανάπτυξη της συνειδητότητας του. Και μπορούμε να πούμε ότι με μαθηματικούς όρους η «ικανή και αναγκαία συνθήκη» για την ύπαρξη της συνειδητότητας είναι το σύμπλεγμα του Εγώ.
Το Εγώ νοείται ως φορέας «αρσενικών» δυνάμεων και στην αρχή της Δημιουργίας υπήρχε μόνον σπερματικά, επιτελώντας ένα αποκλειστικά γονιμοποιό έργο. Η σταδιακή χειραφέτηση του από τις δυνάμεις του Ασυνείδητου έφερε κυριολεκτικά τα πάνω-κάτω στην ανθρώπινη εξέλιξη, προάγοντας τις δικές του αξίες με κύριο σύμμαχο την επίσης «αρσενική» λογική. Στον αντίποδα το «θηλυκό» συναίσθημα λογίζεται ως αρωγός των δυνάμεων του Ασυνείδητου, εξ ου και η κατά Γιουγκ αρχική «αντιπαλότητα» των δύο ψυχικών λειτουργιών.
Στην πρώτη φάση της εξέλιξης για το Εγώ, η ζωή βιωνόταν σαν απίστευτη ευτυχία με ένα αίσθημα εμπιστοσύνης ανάλογο με αυτό που νοιώθει ο πιστός απέναντι στο Θεό του. Και σε αυτή τη φάση η θεότητα είναι βέβαια γένους θηλυκού, αφού το Ασυνείδητο νοείται σαν τέτοιο. Είναι η «Μεγάλη Μητέρα», η οποία έχει κάθε δικαίωμα στη ζωή και το θάνατο των υπηκόων της. Είναι η πληρότητα, η αφθονία, η τροφοδότρια γη, η μητέρα φύση που εκπληρώνει την υπόσχεση της γέννησης και της ζωής. Παράλληλα, είναι και η αιμοσταγής θεά του θανάτου, της καταστροφής και της ηδονής που παρασύρει στο χαμό.
Και αν με την εξέλιξη της Συνείδησης και του πολιτισμού η λατρεία της Μεγάλης Μητέρας εξαλείφθηκε για να αντικατασταθεί σταδιακά από αρσενικές θεότητες «κατ’ εικόνα και ομοίωση» της «αρσενικής» αντίληψης, η επιρροή της παραμένει ισχυρή και δημοφιλής μέχρι και σήμερα, είτε ενσωματωμένη στα νέα θρησκευτικά δόγματα (π.χ. η Παναγία), είτε ως «Μητέρα Φύση» που διεκδικεί το δίκιο της σε έναν τεχνολογικά αμετροεπή κόσμο.
Σε αυτή την πρωτόγονη φάση το Εγώ, που δεν έχει χειραφετηθεί ακόμη, βιώνει τα πράγματα ως απόλυτα μοιραία, αφού εξαρτάται άμεσα από τη Θεά του όπως ακριβώς και το έμβρυο στη μήτρα από τη μητέρα του. Κατά διαστήματα δίνει σημεία της ύπαρξης του, γρήγορα όμως κουρασμένο από την προσπάθεια ξανά-βουλιάζει με ανακούφιση στην προστατευτική μήτρα. Όλη αυτή η κατάσταση αστρολογικά αντιστοιχεί στο υδάτινο στοιχείο, το οποίο ωστόσο σε αυτό το στάδιο εμφανίζεται και λειτουργεί ενιαία, χωρίς τη μετέπειτα διάκριση του σε Καρκίνο, Σκορπιό και Ιχθύ.
Προς το παρόν δεν υπάρχει συνείδηση ικανή να κάνει τέτοιες διακρίσεις, ούτε βέβαια μια συνείδηση που να μπορεί να κρίνει ποιο από τα τρία «νερά» εξυπηρετεί καλύτερα τους σκοπούς της και με ποιον τρόπο. Συνολικά η υδάτινη ποιότητα συνδέεται με την αναπαραγωγή και το θάνατο, πρακτικά δηλαδή έχει τις βασικές ιδιότητες του Σκορπιού.
Από τα υπόλοιπα ζώδια τα μόνα που συμμετέχουν και ...σίγουρα υπάρχουν είναι ο Κριός, ο Ταύρος και οι Δίδυμοι που αντιπροσωπεύουν τις βασικές λειτουργίες της ζωής, αυτές που σε γενικές γραμμές διαθέτουν μέχρι σήμερα και οι φίλοι μας τα ζώα (βασικά ένστικτα, τροφή, αντίληψη).
Ο Κριός παρότι περιέχει όλες εκείνες τις ιδιότητες που μπορούν να συμβάλλουν σε ένα είδος επανάστασης απέναντι στην κυριαρχία του Ασυνείδητου, δεν έχει ακόμη τα πνευματικά εφόδια που θα μπορούσαν να κάνουν το εγχείρημα του επιτυχημένο. Έτσι η «αρσενικότητα» του περιστρέφεται κυρίως γύρω από τη σεξουαλική του υπεροχή, όπως ακριβώς συμβαίνει ακόμη και σήμερα με πολλούς άνδρες Κριούς, οι οποίοι πρακτικά αναπαράγουν τις αρχέγονες τάσεις του ζωδίου.

Δίδυμοι: Ο διαχωρισμός των αντιθέτων

Το ζώδιο που σε αυτή τη φάση έδωσε το έναυσμα για την αλλαγή των ισορροπιών ήταν οι Δίδυμοι και βέβαια η σχέση τους με τις αντιληπτικές λειτουργίες και τη νόηση ήταν εκείνη που τους έδωσε αυτό το «δικαίωμα». Η συσσώρευση της πληροφορίας συνέδραμε αποφασιστικά στο πρώτο σημαντικό εξελικτικό άλμα για την αναπτυσσόμενη Συνείδηση, ωστόσο, την πιο καταλυτική συνεισφορά είχε ο «διπλός» χαρακτήρας του ζωδίου.
Όσο η ψυχική και φυσική ζωή παρέμενε σε πρωτόγονο στάδιο, όλα διέπονταν από τις αρχές του «συμπεριφορισμού». Οι ζωτικές ανάγκες και όχι κάποιου είδους ηθικά κριτήρια ήταν εκείνες που όριζαν τις επιλογές των ανθρώπων, όπως ακριβώς συνέβαινε και με το σκύλο του Παυλώφ. Ωστόσο, η παντελής έλλειψη ηθικών κριτηρίων επέδρασε καταλυτικά στην εξέλιξη του Συνειδητού, το οποίο επιπλέον εκμεταλλευόμενο την πανάρχαια «μέθοδο της αντιγραφής» και τη «διπλή» υπόσταση -γνωρίσματα που στο σύνολο τους χαρακτηρίζουν αρχετυπικά τους Διδύμους- μπόρεσε να κάνει το μεγάλο άλμα.
Σε αυτή τη φάση που τα σημάδια της απαντώνται σε όλες τις πρωτόγονες κοινωνίες, οι έννοιες του «καλού» και του «κακού» είναι συνώνυμες του «ισχυρού» και του «αδύναμου», αφού το βασικό κριτήριο είναι η αποτελεσματικότητα των προσπαθειών. Έτσι για παράδειγμα ο «μάγος» της φυλής αξιολογείται σύμφωνα με τις ικανότητες και το ρεαλισμό που επιδεικνύει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, ανεξάρτητα από τα μέσα που χρησιμοποιεί. Κι αν μια ανθρωποθυσία μπορεί να φέρει τη βροχή η να αυγατίσει τα θηράματα, είναι ευπρόσδεκτη παρά τον «ανήθικο» χαρακτήρα της.
Η θεώρηση ότι το «καλό» ταυτίζεται με το «αποτελεσματικό» οδήγησε από τη μια πλευρά στην ανάγκη «αντιγραφής» και υιοθέτησης της ενέργειας των καταστρεπτικών φυσικών δυνάμεων που κυριαρχούσαν στη ζούγκλα της καθημερινότητας-ιδιαίτερα όσων είχαν επιβιωτική αξία-ενώ παράλληλα έφερε την πρώτη διάσπαση σε έναν μέχρι τότε «ακίνητο» κόσμο.
Με ψυχολογικούς όρους το αναπτυσσόμενο Εγώ «δανείστηκε» από τη φύση την δυνατότητα να σκοτώνει και διαπιστώνοντας τα οφέλη που προέκυψαν την κράτησε μέχρι σήμερα. Φυσικά το ίδιο συνέβη και στο φυσικό πεδίο… Αν το Εγώ είχε ηθικές αρχές δεν θα συνειδητοποιούσε ποτέ την ικανότητα του να καταστρέφει και δεν θα έφθανε ποτέ στη χειραφέτηση του από το Ασυνείδητο.
Εδώ πρέπει να σημειώσω ότι το στάδιο της αφομοίωσης των καταστρεπτικών δυνάμεων από το Εγώ ορίζεται στην ψυχολογία ως το «στάδιο των διδύμων», αφού η όλη διαδικασία παραπέμπει στο μυθολογικό μοτίβο της σύγκρουσης μεταξύ δύο αδελφών (Κάιν-Άβελ, Σεθ-Ώρος). Με τη συνδρομή του ζωδίου των Διδύμων ο κόσμος για το αναπτυσσόμενο Εγώ έγινε πια ...διπλός. Και το κάθε τι απέκτησε το αντίθετο του.