ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ-Στοιχεία και σχέσεις

από το Βασίλη Παπαδολιά

Μύθος και Σκιά στις σχέσεις μας με τους άλλους

Η έννοια του Μύθου και της Σκιάς δε σχετίζεται αποκλειστικά με τα ζώδια ως αστρολογικά σύμβολα αλλά συνδέεται και με την έννοια των στοιχείων. Τα τέσσερα στοιχεία που έχουμε μάθει στη κλασσική αστρολογία (φωτιά, νερό, γη και αέρας) σχετίζονται από την πλευρά της ψυχολογικής αστρολογίας με τον τρόπο που καθένας από μας προσεγγίζει τη ζωή μέσα από τις τέσσερις βασικές λειτουργίες, τη διαίσθηση, το συναίσθημα, την αντίληψη και τη (συμπερασματική) λογική.

Σε κάθε γενέθλιο χάρτη αποδεικνύεται ότι κυριαρχεί συνήθως ένα στοιχείο έναντι των άλλων. Ο άνθρωπος δηλαδή επιλέγει να πορευτεί στη ζωή του βασιζόμενος σε μία από τις τέσσερις παραπάνω λειτουργίας, επιλέγοντας παράλληλα να αφήσει τις άλλες σε δεύτερη μοίρα.

Με τον τρόπο αυτό θα λέγαμε ότι η κυρίαρχη λειτουργία στο χάρτη γίνεται ο Μύθος του καθενός μας, αυτό που θα θέλαμε να γίνουμε στη ζωή. Αντίθετα, οι λειτουργίες που αφήνουμε στην άκρη (και κυρίως η πιο αδύναμη από αυτές) γίνεται η Σκιά μας. Αυτή που δε θα θέλαμε να έχουμε καθόλου και επιλέγουμε να την αγνοούμε.

Η λειτουργία αυτή του ψυχισμού μας περιγράφεται πολύ γλαφυρά στη συμπεριφορά των στοιχείων στις σχέσεις τους όπως έχει μελετηθεί από ειδικούς της ψυχολογικής αστρολογίας. Παίρνοντας αφορμές από εργασίες όπως η Αστρολογία για Ερωτευμένους (της Λιζ Γκριν) θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε τη συμπεριφορά των στοιχείων στις σχέσεις, για να δούμε και την πρακτική εφαρμογή αυτής της διαδικασίας.

Το στοιχείο της Φωτιάς

Το στοιχείο της Φωτιάς με βάση τα όσα είπαμε παραπάνω κινείται με βάση τη διαίσθηση του. Η ιδανική ζωή γι’ αυτό θα ήταν μία ζωή με προοπτικές εξερεύνησης και με πολλές δυνατότητες. Ιδανικά θα ήθελαν οι σύντροφοι τους να τους παρέχουν πολλούς βαθμούς ελευθερίας και να τους ενθαρρύνουν να προοδεύσουν. Δε θα ήθελαν να τους προκαλούν εμπόδια, ούτε να τους ρίχνουν έμμεσα ή άμεσα το ηθικό με τις δικές τους αμφιβολίες.

Ωστόσο όπως είπαμε και στην εισαγωγή το Στοιχείο της Φωτιάς έχει και τη Σκιά του. Αυτή κατά τη Λιζ Γκριν (και άλλους μελετητές της ψυχολογικής αστρολογίας) είναι το Στοιχείο της Γης. Στην πράξη αυτό μεταφράζεται ως αδυναμία της Φωτιάς να ασχοληθεί με τις καθημερινές υποχρεώσεις. Είναι κάτι που επιλέγει να μην ασχολείται και να το τοποθετεί στις τελευταίες του προτεραιότητες. Επίσης το Στοιχείο της Φωτιάς τρέμει μπροστά στην προοπτική της φθοράς. Της φθοράς της ύλης, της φθοράς της ομορφιάς, της Φθοράς των ονείρων.

Από αυτή την άποψη οι άνθρωποι γύρω τους που επηρεάζονται από τη Γη είναι ταυτόχρονα και απαραίτητοι και ανεπιθύμητοι. Απαραίτητοι, γιατί χωρίς αυτούς η Φωτιά θα αδυνατούσε να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της Θα ξεχνούσε να πληρώσει τους λογαριασμούς, να φροντίσει τον εαυτό της και να τακτοποιήσει το περιβάλλον της. Από την άλλη όμως ζώντας κοντά τους, πέφτει το ηθικό της, εμποτίζεται με τη στενότητα της αντίληψης τους και δυσκολεύεται να εξερευνήσει.

Το στοιχείο της Φωτιάς έχουν ανάγκη από χώρο για να αναπτυχθεί. Έχει ανάγκη την ίδια την ανάπτυξη για να νιώσει ότι ζει. Ανάπτυξη είναι η εξέλιξη, η επιτυχία, το νέο. Αν κάποιος θέλει να είναι σύντροφος τους, θα πρέπει να προσπαθήσει να τους τα παρέχει ή τουλάχιστον να μη σταθεί εμπόδιο στις προσπάθειες τους. Στην περίπτωση αυτή έχει να κερδίσει μία σχέση γεμάτη προκλήσεις. Μία σχέση που δε θα βαλτώσει και θα έχει ενδιαφέρουσες αλλαγές και εξέλιξη στην πορεία της. Παράλληλα όμως θα πρέπει να έχει πάντα κατά νου και τις πρακτικές πλευρές της ζωής. Χωρίς όμως να τις πολυπροβάλλει όταν βρίσκεται με το σύντροφο του.

Το στοιχείο της Γης

Το στοιχείο της Γης κινείται με βάση την αντίληψη. Ενδιαφέρεται για τον κόσμο των τριών διαστάσεων κι όχι για το τι θα μπορούσε να είναι ο καθένας από μας. Ενδιαφέρεται γι’ αυτό που «είναι» κι όχι γι’ αυτό που θα «μπορούσε να είναι». Άνθρωποι που βασίζονται σε αυτό το στοιχείο κινούνται στη ζωή με ό, τι μπορούν να μετρήσουν. Δεν τους ενδιαφέρει η φαντασία ούτε η διαίσθηση. Προσπαθούν να εξελίξουν τον εαυτό τους, μαζεύοντας ικανότητες, ανεβάζοντας βαθμολογίες και γινόμενοι πιο παραγωγικοί.

Αντίθετα από το Στοιχείο της Φωτιάς, το Στοιχείο της Γης αισθάνεται άνετα με την πραγματικότητα. Έχει καλή σχέση με το χώρο, τα αντικείμενα και το σώμα. Φροντίζει τον εαυτό του, την υγεία του και την καθαριότητα του. Χειρίζεται με επιτυχία τα χρήματα και προοδεύει βασιζόμενο στη σκληρή δουλειά. Προγραμματίζει τα πάντα και έχει σκληρή αυτοπειθαρχία σε κάθε προσπάθεια που οργανώνει. Είναι προσγειωμένο και προσηλωμένο στο στόχο και δε διασπάται σε παράλληλες δραστηριότητες.

Με βάση τα παραπάνω το Στοιχείο της Γης θέλει να έχει το σύντροφο του σωματικά παρών. Αυτή η παρουσία το κάνει να αισθάνεται ευτυχισμένο. Δεν του αρέσουν οι κόντρες στις σχέσεις, ακόμη κι αν αυτές γίνονται για να κάνουν τις σχέσεις πιο προκλητικές. Ενδιαφέρονται για την υλική άνεση αλλά δεν τους αρέσει και να κάνουν και σπατάλες χωρίς αντίκρισμα. Οι σύντροφοι τους θα ήθελαν να είναι κι αυτοί πρακτικοί και να μην ταξιδεύουν στο όνειρο. Όταν αυτοί εμφανίζονται κάπως περισσότερο ρομαντικοί από ό,τι θα ήθελαν, προσπαθούν να τους επαναφέρουν στην πραγματικότητα.

Στην αρχή αυτό δείχνει χρήσιμο και εποικοδομητικό, ειδικά για ανθρώπους που επηρεάζονται από άλλα Στοιχεία, στην πορεία όμως γίνεται καταπιεστικό και ανιαρό. Ο έρωτας που στην αρχή είναι αισθησιακός και πλήρης, στην πορεία γίνεται ανιαρός και επαναλαμβανόμενος. Οι προοπτικές που στην αρχή δείχνουν μεγάλες, προοδευτικά ψαλιδίζονται για χάρη της πραγματικότητας.Αρχίζουν να ενδιαφέρονται περισσότερο για τη δουλειά και λιγότερο για τους συντρόφους τους. Ταυτίζονται με τους εργασιακούς τους ρόλους και προοδευτικά αλλοτριώνονται δείχνοντας ένα διαφορετικό πρόσωπο από ό, τι στην αρχή της γνωριμίας.

Τους συντρόφους τους αντιμετωπίζουν σαν ανώριμους, που συμπεριφέρονται σα μικρά παιδιά και πρέπει να μεγαλώσουν. Τους προστατεύουν όταν μπλέκουν σε καταστάσεις, αλλά απογοητεύονται όταν αυτοί κάνουν αταξίες. Οι σύντροφοι τους αισθάνονται τελικώς καταπιεσμένοι και προσπαθούν να απαγκιστρωθούν ή καταφεύγουν σε εξωσυζυγικές σχέσεις.

Η Γη καταλαβαίνει τα λάθη της μόνο μέσα από τη ζωή. Μετά από χρόνια και χρόνια αποτυχιών και προδοσίας από τους ερωτικούς τους συντρόφους, φτάνει σε μεγάλη ηλικία για να καταλάβει τι έκανε λάθος και τότε δεν έχει πλέον συχνά το χρόνο να προχωρήσει σε διορθώσεις. Θα πρέπει να είναι πολύ τυχερή να βρει σύντροφο δίπλα της που να της δώσει τον απαραίτητο χρόνο να καταλάβει και να καταφέρει να διορθωθεί.

Το Στοιχείο του Αέρα

Το στοιχείο του Αέρα βασίζεται στη σκέψη. Συμφωνεί έτσι με το ρεύμα της εποχής που προτείνει τη λογική ως το βασικό κριτήριο για να παίρνει κανείς αποφάσεις στη ζωή του. Οι άνθρωποι στη σημερινή εποχή είναι γενικά πεπεισμένοι ότι η λογική είναι ο καλύτερος τρόπος να αποφασίζει κανείς αν κάτι είναι χρήσιμο ή άχρηστο, σωστό ή λανθασμένο. Η λογική λοιπόν στην αστρολογία εκπροσωπείται από τα ζώδια του αέρα. Τα ζώδια αυτά είναι που εκπροσωπούν το σκεπτόμενο άνθρωπο, αυτόν που οργάνωσε τη ζωή του σε κοινωνίες, όρισε κανόνες συμπεριφοράς, εφηύρε το γραπτό λόγο και δημιούργησε τη σύγχρονη τεχνολογία.

Από αυτή την άποψη του Στοιχείο του Αέρα δείχνει ιδανικό. Είναι αντικειμενικό, δημοκρατικό, δε θεωρεί τον εαυτό του σαν το κέντρο του κόσμου και βασίζεται στη συλλογικότητα. Θεωρεί ότι οι γνώμες των άλλων είναι εξίσου σημαντικές (αν όχι και σημαντικότερες) από τη δική του. Στις σχέσεις τους χρησιμοποιούν συχνά τις διαπραγματεύσεις και πιστεύουν στην ισορροπία του δίνω και παίρνω. Αυτό κάνει τις σχέσεις τους δίκαιες και ισορροπημένες.

Αν και η εικόνα που δίνεται για τον Αέρα ως τώρα δείχνει ιδανική, στην πραγματικότητα τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ένα βασικό πρόβλημα που έχει το Στοιχείο του Αέρα στις σχέσεις του είναι ότι δεν επιτρέπει στον εαυτό τους να αντιδράσει αυθόρμητα. Σκέπτεται πάντα πριν ενεργήσει και το κάνει, πάντα αφού εκτιμήσει την υπάρχουσα κατάσταση. Με τον τρόπο αυτό δίνει την εντύπωση του συμφεροντολόγου και του ψυχρού υπολογιστή. Η στάση αυτή πληγώνει τα συναισθήματα των συντρόφων του, ειδικά όταν αυτοί έχουν ανάγκη από αγάπη και συμπαράσταση. Στην ουσία αυτό που το Στοιχείο του Αέρα θεωρεί σα Σκιά είναι αυτό που συμπυκνώνεται σε αυτό που συμβολίζει το Στοιχείο του Νερού.

Έχοντας απωθήσει τις συναισθηματικές του ανάγκες, το Στοιχείο του Νερού δεν προχωρά και εύκολα σε στενές σχέσεις. Ενώ στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον αισθάνονται όμορφα και χαλαρώνουν, κάνουν χιούμορ και εκδηλώνονται, όταν μένουν μόνοι τους με το σύντροφο τους αποστασιοποιούνται συναισθηματικά. Αυτό συμβαίνει γιατί φοβούνται τη στενή επαφή και την εκδήλωση έντονων συναισθημάτων. Προσπαθούν να τα ερμηνεύσουν όλα με τη λογική και δεν αφήνονται να αντιδράσουν με βάση το συναίσθημα που τους προκαλείται. Στις αντιπαραθέσεις προτιμούν να κρατούν τη θέση του παρατηρητή και να μην εμπλέκονται. Οι άλλοι τους θεωρούν ασυγκίνητους και απόμακρους.

Όπως όλα τα Στοιχεία βέβαια σε στιγμές υπερβολικής πίεσης και ο Αέρας χάνει τον έλεγχο του. Ξεσπά σε φωνές, πετάνε κακίες, γίνονται υστερικοί ή φεύγουν ξαφνικά από το σπίτι. Όλα αυτά τα ξεσπάσματα είναι συναισθηματικές εξάρσεις ή φυγές που αδυνατούν πια να ελέγξουν. Ο σύντροφος τους θα πρέπει να γνωρίζει τον τρόπο που σκέφτονται και να έχει και τον τρόπο να τους παρασύρει σιγά-σιγά στο να ανοίξουν τον εαυτό τους.

Το Στοιχείο του Νερού

Το Στοιχείο του Νερού βασίζεται στο Συναίσθημα. Είναι το πιο αινιγματικό από τα τέσσερα αστρολογικά στοιχεία. Λειτουργεί με εκπλήξεις, χωρίς να κατευθύνεται από τη λογική. Βασίζεται στο ένστικτο, για να αξιολογεί τα πράγματα και να αποφασίσει, αν θα κάνει κάτι. Δίνει βαρύτητα στο τι του αρέσει και τι δεν του αρέσει. Αδυνατεί να μεταφράσει το συναίσθημα του με λόγια, απλά το ζει και το βιώνει. Δεν εξηγεί τις πράξεις του και τα κίνητρα του με λόγια και, όταν πιέζεται να το κάνει, απαντά στυλιζαρισμένα, προσπαθώντας απλά να αποφύγει το ζήτημα.

Το ιδανικό του Νερού είναι οι σταθερές σχέσεις. Φοβάται τη μοναξιά, την εγκατάλειψη και την έλλειψη συναισθηματικής επικοινωνίας. Χρειάζεται τους άλλους γύρω του, για να έχει η ζωή του νόημα και περιεχόμενο. Προσαρμόζεται στις ζωές των άλλων, γεμίζοντας τα κενά, όπως κάνει ένα υγρό σε ένα δοχείο. Σπανίως φεύγουν από τις σχέσεις, καθώς φοβούνται να εγκαταλείψουν το σχήμα που έχει πάρει η ζωή τους. Φροντίζει τους συντρόφους, κατανοεί τις ανάγκες, παρηγορεί στις απογοητεύσεις, ενθαρρύνει στους φόβους.

Αν και φαντάζει ιδανικός σύντροφος, το Νερό έχει κι αυτό τη Σκιά του. Η συμβίωση μαζί του δεν είναι εύκολη. Αλλάζει ανεξήγητα διάθεση, δεν εξηγεί γιατί κάνει ό, τι κάνει, δείχνει χαμένο στον υποκειμενικό του κόσμο και κάποια στιγμές χάνει την επαφή με τους άλλους. Οι σύντροφοι τους αδυνατούν να προγραμματίσουν και να οργανώσουν δραστηριότητες κοντά στο Νερό. Οι ανεξήγητες αλλαγές διάθεσης αλλάζουν συνέχεια το πρόγραμμα τους.

Η βασική αδυναμία που κρύβεται πίσω από όλα αυτά είναι η αδυναμία να αναγνωρίσει το Νερό ένα σχήμα στις καταστάσεις που ζει. Και η αδυναμία να ξεχωρίσει την αιτία και το αποτέλεσμα. Αυτό έχει σα συνέπεια η ζωή του να γίνεται μία επαναλαμβανόμενη κατάσταση. Έτσι, αν και το Νερό έχει συχνά δίκιο στην προσέγγιση του απέναντι στους ανθρώπους και αξιολογεί σωστά το χαρακτήρα τους, η αντίδραση του στις προβληματικές καταστάσεις περιορίζεται συνήθως στην έκφραση συμπόνιας και κατανόησης. Μένει συνήθως στα συμπτώματα μίας κατάστασης αλλά αδυνατεί να αναγνωρίσει το γεγονός που την προκάλεσε. Αδυνατεί δηλαδή να ερμηνεύσει αιτιολογικά τα γεγονότα, έτσι ώστε να προβεί σε ενέργειες που να τα προλαμβάνουν.

Σε ώρες πίεσης πάντως η Σκιά του Νερού εκδηλώνεται. Αρχίζουν και μιλούν ακατάπαυστα, εκφράζοντας όλες τις υποκειμενικές σκέψεις τους, μεταξύ των οποίων συχνά υπάρχουν θεωρίες συνομωσίας. Άλλες φορές πάλι οι συνομιλίες είναι ακατάπαυστες μέσα στον ίδιο τους το νου. Ο συνδυασμός μάλιστα έντονων συναισθημάτων και ακατάπαυστης εσωτερικής συνομιλίας μπορεί να είναι ένδειξη για ανάγκη συμβουλευτικής υποστήριξης.

Το Στοιχείο του Νερού δεν είναι γενικά εύκολο στη συμβίωση. Βλέπει υποκειμενικά τους κανόνες και τους παραβαίνει κατά το δοκούν, θεωρώντας την αυστηρή εφαρμογή τους ως καταπίεση. Αποφεύγει τις μακρές συζητήσεις, γιατί δεν μπορεί να εκλογικεύσει αυτό που αισθάνεται. Θεωρεί σωστό το ένστικτο του και αδιαφορεί να επιβεβαιώσει την άποψη του, ακούγοντας τη γνώμη των άλλων. Δεν του αρέσουν οι αλλαγές ούτε η ποικιλία και διακατέχεται γενικά από εμμονές. Προσκολλάται υπερβολικά, γίνεται κτητικό και καταλήγει να πνίγει τους συντρόφους του.

Με τη συμπεριφορά του οδηγεί τους συντρόφους του να δραπετεύουν σε άλλες σχέσεις κι, όταν αυτοί ανεξαρτητοποιούνται, νιώθει απόρριψη και απογοήτευση. Έχει ανάγκη από συντρόφους δίπλα του που χωρίς να του προκαλέσει ανασφάλεια να το βοηθήσει να σταθεί στα πόδια του και να αποκτήσει τον προσωπικό τους χώρο. Να μάθει να αναγνωρίζει τις αιτίες των προβλημάτων, και να ασχολείται και με τις αιτίες κι όχι μόνο με τα αποτελέσματα. Με τον τρόπο αυτό θα καταφέρει να διατηρεί υγιείς σχέσεις, που θα είναι μεν στοργικές και συναισθηματικές, αλλά όχι καταστρεπτικές και καταπιεστικές.