Των αστρολογικών εποχών το ανάγνωσμα

από το Β. Παπαδολιά

Οι περισσότεροι από μας έχουμε ακούσει για την εποχή του Υδροχόου. Για τις μεγάλες αλλαγές που (θα θέλαμε ίσως) να γίνουν και για το πώς ο κόσμος μας θα γίνει σίγουρα καλύτερος από ό, τι είναι σήμερα. Στην κακή (γιατί κακή άραγε;) εποχή των Ιχθύων.
Εκείνο που ίσως δεν έχουμε ακούσει και δεν ξέρουμε είναι ότι ο «καημός» των ανθρώπων για μία «Νέα Εποχή» δεν είναι κάτι σημερινό, αλλά υπήρχε ανέκαθεν στην ανθρωπότητα. Από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι «έπαιζαν» με τις συντέλειες και τους κατακλυσμούς, όπως παίζουμε σήμερα με τις προβλέψεις του χρηματιστηρίου.
Εκείνο που ωστόσο διέφερε εκείνες τις παλιές εποχές είναι η σύνδεση των εποχών με τα αστρολογικά δεδομένα των ζωδιακών εποχών όπως τα ξέρουμε σήμερα.
Τον 5ο αιώνα π.χ. που ερχόταν ο Βηρωσσός στην Κω για να ιδρύσει αστρολογική σχολή, κανείς δε γνώριζε για την εποχή του Υδροχόου, ούτε για την εποχή των Ιχθύων. Η διαδεδομένη πίστη της εποχής ήταν ότι ο κόσμος γεννιόταν και καταστρεφόταν σε κύκλους, με τους ανθρώπους και τις καταστάσεις να επαναλαμβάνονται ίδιες και απαράλλαχτες σε κάθε κύκλο της ζωής. Οι περισσότεροι πίστευαν σε διαδοχικούς κατακλυσμούς, τους οποίους συνέδεαν με ζωδιακά δεδομένα. Η σύνδεση ήταν χαλαρή με μία γενική αναφορά στη σύνοδο των πλανητών στον Καρκίνο ή στον Αιγόκερω, σύνδεση που είχε να κάνει και με τα ηλιοστάσια.
Κι αν στην ελληνορωμαϊκή περίοδο η πίστη είχε να κάνει με τους κατακλυσμούς, στην Ινδική μυθολογία ο κύκλος των Yuga (ανάλογος με την ελληνική μυθολογία της Χρυσής, Αργυρής και Χάλκινης Εποχής) μας έδειχνε ότι οι άνθρωποι πάντοτε ήθελαν να ταξινομούν το παρελθόν τους σε εποχές, που μπορούσαν να κατανοήσουν, για να βάλουν και το μέλλον τους σε μία προοπτική.
Οι Αιγύπτιοι πάλι είχαν παρατηρήσει τη μετακίνηση του Πολικού Αστέρα στον ουρανό και βασισμένοι σε αυτή τη γνώση μιλούσαν επίσης για την ύπαρξη αστρολογικών εποχών, ενώ αναφορές για την ύπαρξη ενός Μεγάλου Έτους υπάρχουν και στον Πλάτωνα.
Το ζήτημα των ζωδιακών εποχών όπως τις ξέρουμε σήμερα όμως, συνδεδεμένο δηλαδή με τη μετακίνηση του σημείου της εαρινής ισημερίας, άρχισε να μπαίνει μόνο μετά την ανακάλυψη της μετάπτωσης των ισημεριών από τον Ίππαρχο.
Αναφορές βρίσκουμε για παράδειγμα στον Ωριγένη που αναφέρει ότι «Υπάρχει ένα θεώρημα αρκετά γνωστό που αποδεικνύει ότι ο ζωδιακός όπως και οι πλανήτες κινείται από τη δύση στην ανατολή κατά 1 μοίρα περίπου κάθε εκατό χρόνια και ότι αυτή η κίνηση στην πάροδο των αιώνων δημιουργεί μία διαφοροποίηση στη σχέση με τους αστερισμούς. Με αποτέλεσμα από τη μία να έχουμε ένα «αόρατο» ζώδιο (στμ. Αναφέρεται στον τροπικό) και από την άλλη την ορατή μορφή του. Και ότι τα γεγονότα προβλέπονται από την αόρατη μορφή του…»
Μεταγενέστερα βλέπουμε αναφορές σε άραβες αστρολόγους στη διάκριση των ινδικών εποχών (Yuga) σε περιόδους 360 ετών που τις κυβερνά κάθε φορά κι ένας πλανήτης, αλλά και άλλες αναφορές στο μεγάλο Έτος των 12.000 ετών. Οι παράλληλες αυτές αναφορές δείχνουν ότι η σύνδεση της μετάπτωσης με τη λογική των αστρολογικών εποχών δεν έγινε απευθείας.
Ότι υπήρχε χρήση του ζητήματος της μετάπτωσης πάντως φαίνεται μάλλον σίγουρο, καθώς υπάρχουν για παράδειγμα αναφορές ότι ο Λίλλυ χρησιμοποίησε τη μετακίνηση του γενέθλιου Άρη του Λονδίνου στο χάρτη μετάπτωσης (αστρικό;) για να προβλέψει τη μεγάλη πυρκαγιά του Λονδίνου.
Η σύγχρονη μόδα της Εποχής του Υδροχόου ωστόσο θα πρέπει να αναζητηθεί περισσότερο στην επίδραση της Θεοσοφικής Σχολής, που από το 19ο αιώνα και μετά άρχισε να μιλάει για αστρολογικές εποχές συνδεδεμένες με τα ζώδια της Μετάπτωσης.
Και το ενδιαφέρον βέβαια εδώ είναι ότι οι απόψεις αυτές είχαν και εσωτερικές διαφοροποιήσεις, καθώς ο Ρούντολφ Στάινερ για παράδειγμα, αρχικά Θεοσοφιστής της Γερμανικής τάσης και μετά αποσχισθείς και δημιουργήσας το σύστημα της Ανθρωποσοφίας, υιοθετούσε τη βεδική άποψη για την ισχύ των ζωδίων, λέγοντας ότι ναι μεν η Εποχή του Κριού άρχιζε γύρω στο 1800 π.Χ., όμως η ισχύς της άρχισε να εκδηλώνεται από τη μέση του ζωδίου, δηλαδή γύρω στο 750 π.Χ. και τελείωσε περίπου την περίοδο της Αναγέννησης, ενώ η περίφημη εποχή των Ιχθύων είναι μία εποχή που τη διανύουμε ακόμα με την εποχή του Υδροχόου να αργεί ακόμα να εκδηλωθεί από πλευράς επίδρασης.
Είναι φανερό λοιπόν ότι οι απόψεις περί των αστρολογικών εποχών έχουν ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουν για να καταλήξουν σε μία πλήρως αποδεκτή θεωρία ερμηνείας της ιστορίας. Πόσο μάλλον που νέες μελέτες έρχονται να εισάγουν περισσότερο υπολογίσιμους παράγοντες στη μέτρηση των εποχών όπως η μετακίνηση απλανών αστέρων όπως ο Regulus στο ζωδιακό.
Τελικά η μελέτη της ιστορίας από αστρολογική σκοπιά δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται. Και σίγουρα δεν είναι περίπατος.

Πηγές:
1. Scypsctipt forum, Origin of Precession of Equinoxes
2. Rsarchive.org, Introductory Essays on Rudolf Steiner’s Star Knowledge