Αστρολογία-Ενεργειακή, Σημειολογική και Αρχετυπική ερμηνεία
από τον Δρ Χρήστο Παΐζη
Προς μια «Αστροσημειολογία»
Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενο άρθρο μας, η Αστρολογία είναι – κατά την γνώμη μας – και επιστήμη και τέχνη. Και στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε σ’ ένα ερώτημα που συνδέεται με τα «θεμέλιά» της.
Τι είναι αυτό που την κάνει δυνατή, πως γίνεται οι πλανητικοί συνδυασμοί να επηρεάζουν το ανθρώπινο γίγνεσθαι; Επειδή τα ερωτήματα αυτά είναι ουσιωδώς φιλοσοφικά και πόρρω απέχουν της λεγομένης «λαϊκής» Αστρολογίας – καμία υποτίμηση βεβαίως για ό,τι το «λαϊκό», υποτίμηση μόνο για τους καπηλευτές του-αυτό που θα κάνουμε τώρα θα μπορούσε να ονομασθεί και «Φιλοσοφία της Αστρολογίας» ή για να χρησιμοποιήσουμε πιο νεωτερικούς όρους «Μετά-Αστρολογία». Ας δούμε, λοιπόν, ποιες είναι οι πιθανές απαντήσεις στο ερώτημα για την λειτουργικότητα της Αστρολογίας.
Α. Η ενεργειακή ερμηνεία
Σύμφωνα με την άποψη αυτή αόρατα νήματα συνδέουν τον πλανητικό μακρόκοσμο με τον ανθρώπινο μικρόκοσμο και στα πλαίσια αυτής της διαπλοκής ο πρώτος επηρεάζει το δεύτερο. Όσοι υποστηρίζουν αυτήν την άποψη αναφέρουν το γνωστό παράδειγμα της παλίρροιας και της πανσελήνου, της επίδρασης των ηλιακών κηλίδων κ.ά. Γενικά η ενεργειακή ερμηνεία προσπαθεί να βρει «υλιστικά – επιστημονικά» επιχειρήματα που να δείχνουν την συσχέτιση μακρόκοσμου-μικρόκοσμου και γι’ αυτό η δραστηριότητά της έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
α. Αναφέρεται έντονα σε επιστήμονες – κυρίως αστροφυσικούς – που ή ήταν και αστρολόγοι (π.χ. Κέπλερ, Νεύτων) ή έστω συμπαθούντες την Αστρολογία.
β. Προσπαθεί να αξιοποιεί επιστημονικά ευρήματα και στατιστικές που δείχνουν την επίδραση των πλανητών στον μικρόκοσμο (π.χ. ηλιακές κηλίδες, εκλείψεις, θεωρίες επιστημονικές που δείχνουν τις αναλογίες μικρόκοσμου- μακρόκοσμου κ.ά.). Έντονα με όλα αυτά ασχολούνται οι Αμερικανοί κυρίως αστρολόγοι.
γ. Γενικά προσπαθεί να αφαιρέσει κάθε «μεταφυσική» παράμετρο από το σώμα της Αστρολογίας και να επιμένει σε ό,τι μπορεί να αποδειχθεί στατιστικά-πειραματικά, κάτι βέβαια που μόνον επιλήψιμο δεν είναι.
Φυσικά οι επιστήμονες αστρονόμοι μπορούν εύκολα να αντιμετωπίσουν τους οπαδούς αυτής της απόψεως γιατί πράγματι δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικώς αυστηρά η επίδραση του μακρόκοσμου στον μικρόκοσμο. Γι΄ αυτό και οι Αστρολόγοι οπαδοί της «ενεργειακής» θεωρίας μιλούν για «αόρατες» μη προσδιορίσιμες ενέργειες, όπως κάνει π.χ. η Αλίκη Μπέϊλη και όλοι οι Αστρολόγοι-θεόσοφοι, οπαδοί δηλαδή της Θεοσοφικής Σχολής Αστρολογίας που έχει τις ρίζες της στην διδασκαλία της Μαντάμ Μπλαβάτσκυ, του Άλαν Λίο και της Αλίκης Μπέϊλη.
Εναντίον των οπαδών αυτής της απόψεως είναι το επιχείρημα της «μετατόπισης των ισημεριών», επιχείρηση που κατ΄ εξοχήν χρησιμοποιούν οι αρνητές της Αστρολογίας, πάσης φύσεως σκεπτικιστές. Τι λέει αυτό το επιχείρημα; Υποστηρίζει ότι παλαιότερα υπήρχε αντιστοιχεί ζωδίου και αστερισμού, δηλαδή ο αστερισμός π.χ. αστερισμός π.χ. των Ιχθύων αντιστοιχούσε στο ζώδιο των Ιχθύων, σήμερα όμως, με την μετατόπιση των ισημεριών αυτό δεν ισχύει και το μεγαλύτερο μέρος του ζωδίου των Ιχθύων συνδέεται με τον αστερισμό του Υδροχόου, άρα η Αστρολογία δεν ισχύει. Ας δούμε, όμως, πως αναιρείται το επιχείρημα:
Παλαιότερα πράγματι υπήρχε αντιστοιχία ακριβής ζωδίου και αστερισμού, σήμερα αυτό δεν υπάρχει αλλά αυτό δεν θίγει καθόλου την Αστρολογία. Γιατί η Αστρολογία δεν ασχολείται με τους αστερισμούς, αλλά με το ζωδιακό, που είναι κάτι μη απτό, είναι ένα μαγνητικό πεδίο που περιβάλλει τη γη και που βέβαια είναι πάντα, για να θυμηθούμε τον Πλάτωνα, «αεί ωσαύτως έχον». Άρα μπορεί σήμερα ο αστερισμός των Ιχθύων να μην αντιστοιχεί στο ζώδιο των Ιχθύων, όπως συνέβαινε πριν 2.500 χρόνια, αυτό όμως είναι αδιάφορο για την Αστρολογία γιατί αυτή ποτέ δεν ασχολήθηκε με τον αστερισμό αλλά με τον νοητό μη απτό ζωδιακό κύκλο. Όσοι πάλι θέλουν «σώνει και καλά» αντιστοιχία ζωδίου και αστερισμού, υπάρχει η Ινδική Αστρολογία που, έχοντας το περίφημο Ayanamsa τηρεί την αντιστοιχία ζωδίου και αστερισμού. Αυτό, λοιπόν, το επιχείρημα δεν καταρρίπτει την Αστρολογία, απλώς δείχνει πως οι αστρολόγοι πρέπει να έχουν και κάποια γνώση Αστρονομίας για να καταρρίπτουν εύκολα τέτοια επιχειρήματα. Πάντως, η «ενεργειακή» άποψη για την Αστρολογία δεν μπορεί να λειτουργήσει ως θεωρητική βάση της γιατί, ακόμη κι αν υπάρχουν ενεργειακές επιδράσεις, δεν μπορούν να αποδειχθούν και η Αστρολογία θα είναι πάντα υπό αμφισβήτηση. Όσοι πάλι Αστρολόγοι προσπαθούν να πείσουν για την σοβαρότητα- επιστημονικότητα της Αστρολογίας με τέτοια επιχειρήματα, το μόνο που καταφέρνουν είναι να εμπλέκονται σε χαοτικές και χαώδεις συζητήσεις με τους επιστήμονες και, βέβαια, δεν θα τους πείθουν.
Είδαμε λοιπόν εν συντομία την ενεργειακή άποψη για την αστρολογία που, το τονίζουμε, δεν αμφισβητούμε πως μπορεί να ισχύει, αλλά ακόμη δεν μπορεί να αποδειχθεί. Ας δούμε λοιπόν μια άλλη άποψη για το τι είναι αυτό που κάνει την Αστρολογία δυνατή.
Β. Η «σημειολογική» άποψη –ερμηνεία
«Was ist Gott? Unbekannt. Denoch voll Eigenschaften ist der Angesicht des Himmels von Ihm»
Holderlin
{«Τι είναι θεός; Άγνωστο./ Όμως γεμάτο από τα σημάδια του / είναι το πρόσωπο του Ουρανού»}
Χαίλντερλιν, μεγάλος γερμανός ποιητής
Η έννοια του «σημείου» είναι αξονική έννοια πολλών επιστημών, ειδική της γλωσσολογίας. Όπως πρώτος έδειξε ο Σωσύρ, κάθε λέξη είναι «σημείο» που κάτι «σημαίνει» και δηλώνει κάτι το οποίο «σημαίνεται» απ’ αυτή την λέξη. Σήμερα υπάρχει επιστήμη, η Σημειολογία- λαμπρός εκπρόσωπός της ο πολύς Ουμπέρτο Έκο- η οποία ασχολείται με την δυναμική των διαφόρων «σημείων» και με τις δυνατότητες και τις τεχνικές αποκρυπτογραφήσεώς τους. Οι αρχαίοι πάλι πρώτοι έδιναν ιδιαίτερη βαρύτητα στα σημεία και μη ξεχνάμε, ο Ηράκλειτος μιλούσε για τον «άνακτα» εν Δελφοί που «ου λέγει αλλά σημαίνει». Η πολύκροτη πια και άκρως λειτουργική – ειδικά στη λογοτεχνία – έννοια του «σημείου» μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην Αστρολογία και να απαλλάξει τους Αστρολόγους από κάθε προσπάθεια να δείξουν πως οι πλανήτες επιδρούν ενεργειακά και, βεβαίως, να σταματήσει έτσι η διένεξης με τους αστροφυσικούς. Οι πλανήτες εκλαμβάνονται ως «σημεία» - αν θέλετε ως οιωνοί- και η κίνησή τους δεν «παράγει» γεγονότα, απλώς δηλώνει κάποιες τάσεις. Έτσι η «αιτιοκρατία» αντικαθίσταται από την «συγχρονικότητα», για να θυμηθούμε αυτόν τον περίφημο όρο του γνώστη της Αστρολογίας Karl Jung.
Με απλά λόγια: ένα τετράγωνο (δύσκολη όψη) του Κρόνου με τον Ήλιο δεν παράγει ένα γεγονός Χ (π.χ. ασθένεια), αλλά η συνύπαρξη Ήλιου και Κρόνου σε δυσμενή όψη είναι δηλωτική δύσκολων καταστάσεων, που μία απ’ αυτές είναι και η ασθένεια. Έτσι δεν έχουμε το σχήμα: Α (πλανητική δυναμική) (συνεπάγεται ) το Β (γεγονός) αλλά Α (πλανητική δυναμική) έχει μία σημασία, είναι ένα σημείο δηλωτικό καταστάσεων και, κατ’ επέκταση ό,τι γίνεται την στιγμή που κυριαρχεί αυτό το σημείο έχει τις ιδιότητες που αυτό το σημείο δηλώνει (και που δεν είναι μία αλλά πολλές, γι’ αυτό και η αστρολογία πρέπει να εντοπίζει όλες τις δυνατές τάσεις μιας πλανητικής δυναμικής, να είναι τασιολογία και όχι ψευτοπροφητείες.
Έτσι λοιπόν, με τους πλανήτες ως σημεία, η Αστρολογία γίνεται «Άστρο-σημειολογία» (αυτός είναι ο όρος που προτείνουμε για την Αστρολογία του Μέλλοντος) με χαρακτήρα τασιολογικό και χωρίς κανένα ντετερμινιστικό φαταλισμό. Έτσι σταματά αυτόματα και η έριδα με τους αστροφυσικούς αφού ο πλανήτης δεν αντιμετωπίζεται πια ως φορέας ενέργειας, αλλά ως «σημείο», αν θέλετε, ως ολική έκφραση ενός αρχετύπου (πάλι όρος πλατωνικός αλλά και γιουνγκιανός), το οποίο, όπως και η λέξη δηλώνει (αρχή+τύπος), είναι πανταχού παρόν σε όλη την Δημιουργία. Αυτούς τους πλανήτες αρχέτυπα οι αρχαίοι τα είχαν συνδέσει με Θεούς και βέβαια τα ονόματα των πλανητών είναι και ονόματα Θεών.
Ο Κρόνος έτσι είναι αρχέτυπο της συντήρησης, ο Ουρανός το αρχέτυπο της επανάστασης και ο Πλούτωνας του θανάτου και της αναγεννήσεως κ.ο.κ. (Σε άλλο μας άρθρο απ’ αυτή τη στήλη θα μιλήσουμε για τις αρχετυπικές σημασίες των πλανητών). Ως, λοιπόν, «σημειολογία των πλανητικών αρχετύπων» η Αστροσημειολογία, όπως θα λέμε από εδώ και στο εξής την Αστρολογία, μπορεί να «νομιμοποιηθεί» και να ξαναβρεί, για να θυμηθούμε τον στίχο του Κ. Παλαμά: «τα φτερά/ τα φτερά τα πρωτινά της, / τα μεγάλα» («Δωδεκάλογος του Γύφτου, 8ος λόγος προφητικός). Στα πλαίσια, βεβαίως, αυτής της Αστροσημειολογίας πρωταρχικά σημεία είναι οι πλανήτες και τα ζώδια και απ’ αυτά «τα πρώτα σημεία» παράγεται λογικά ένα δομημένο σύνολο με αυστηρή αρτιότητα και συνοχή, όπως πρέπει να είναι κάθε επιστημονικό σύστημα.
Καιρός λοιπόν, όσοι θέλουμε να λεγόμαστε «αστροσημειολόγοι» να στρωθούμε στην δουλειά και να οικοδομήσουμε αυτό το σύστημα, το οποίο θα έχει ως αρχή του πως η πλανητική δυναμική δεν είναι δημιουργός γεγονότων, αλλά δείκτης πιθανών γεγονότων. Θα συνεχίσουμε εκτενέστερα πάνω στο θέμα σε επόμενα κείμενά μας.
