Τα δομικά στοιχεία της αστρολογίας-Συστήματα οικοθεσίας
από το Β. Παπαδολιά
Ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει επί μακρόν τους αστρολόγους είναι πώς ορίζονται τα τμήματα που αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο ή πιο συγκεκριμένα πώς ορίζονται η αρχή και το τέλος του κάθε οίκου. Στο παράδειγμα της προηγούμενης δημοσίευσης είχαμε μία απλοποιημένη εικόνα που έδειχνε τους οίκους να είναι ίσοι μεταξύ τους, όμως στην πορεία της ιστορίας οι Αστρολόγοι άλλαξαν γνώμη γι ‘αυτό το θέμα. Κι ενώ τα ζώδια στο ζωδιακό κύκλο κρατήθηκαν ίσα μεταξύ τους, δε συνέβη το ίδιο και με τους οίκους.
Ας δούμε με μεγαλύτερη λεπτομέρεια πώς απεικονίζονται αστρονομικά οι οίκοι. Όπως είπαμε και πιο πάνω οι οίκοι σηματοδοτούν τη διαίρεση της ημερήσιας φαινομενικής κίνησης του Ήλιου, ημερήσια κίνηση που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς όπως περίπου δείχνει το παρακάτω σχήμα. Στο σχήμα αυτό ο δακτύλιος γύρω από τη Γη συμβολίζει τη φαινομενική κίνηση του Ήλιου γύρω από τη Γη.
Τα τμήματα Α, Β και Γ είναι τμήματα στα οποία διαιρούμε αυτή την τροχιά και τα οποία στην ουσία αντιστοιχούν στους οίκους. Πού ξεκινούν όμως και πού τελειώνουν; Πώς θα καθορίσουμε την αρχή και το τέλος τους;
Στην πορεία της ιστορίας παρουσιάστηκαν διάφορα συστήματα για τον καθορισμό αυτών των σημείων. Κοινό σημείο τους ήταν ότι διατηρούσαν δύο σημεία σταθερά. Τον Ωροσκόπο (ανατολή του Ήλιου) και το Μεσουράνημα (μέγιστο ύψος). Από κει και πέρα οι διαφωνίες τους είχαν να κάνουν με τον υπολογισμό των υπολοίπων ενδιάμεσων σημείων. H απλούστερη μέθοδος που χρησιμοποίησαν ήταν η διαίρεση του τόξου μεταξύ Ωροσκόπου και Μεσουρανήματος δια τρία (Πορφύριος). Άλλοι όμως διαιρούσαν όχι το τόξο, αλλά την ώρα που χρειαζόταν να διανύσει ο ωροσκόπος μέχρι να φτάσει από κει που βρισκόταν στη γέννηση μέχρι το Μεσουράνημα (Alchabitius).
Άλλοι πάλι εφηύραν πιο περίπλοκα συστήματα οικοθεσίας. Από το Μεσαίωνα και μετά χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο τα μαθηματικά. Ο Καμπάνους (Campanus) εισήγαγε το σύστημα που βλέπουμε στην εικόνα. Αντί να διαιρεί τα ενδιάμεσα τόξα στα τρία, διαιρούσε τον άξονα περιστροφής της Γης. Και στα σημεία που χώριζε τον άξονα της Γης τραβούσε περιφέρειες, που τις προέκτεινε μέχρι να συναντήσουν την εκλειπτική. Εκεί που ενώνονταν οι περιφέρειες αυτές με την εκλειπτική είχαμε και τις ενάρξεις των οίκων. Μία προσπάθεια οπτικής αναπαράστασης βλέπουμε στο επόμενο σχήμα.
Ο Γιοχάννες Μίλλερ (Johannes Miller) πάλι, πιο γνωστός ίσως ως Ρετζιομοντάνους (Regiomontanus), διαίρεσε τον Ισημερινό της Γης, αντί να διαιρέσει τον άξονα περιστροφής και τράβηξε δώδεκα κάθετους κύκλους αντί για δώδεκα οριζόντιους. Και πάλι στα σημεία τομής με την Εκλειπτική όρισε την αρχή και το τέλους των οίκων.
Το σύστημα που χρησιμοποιείται περισσότερο σήμερα στο δυτικό κόσμο είναι το σύστημα του Πλάσιντους (Placidus). Αυτό είναι παραλλαγή του χρονικού συστήματος του Αλκαβίσιους (Alchabitius), που είδαμε στην αρχή. Ενώ όμως το σύστημα του Αλκαβίσιους χρησιμοποιεί το χρόνο μετάβασης του Ωροσκόπου στο Μεσουράνημα για να ορίσει όλους τους ενδιάμεσους οίκους, το Πλάσιντους μετράει ξεχωριστά το χρόνο από τον Ωροσκόπο στο Μεσουράνημα και ξεχωριστά από το Ναδίρ στον Ωροσκόπο (αν και στο απλό μάτι θα φαινόταν ότι οι χρόνοι αυτοί είναι ίδιοι, κάποιοι μυστήριοι αστρονομικοί υπολογισμοί δείχνουν ότι δεν είναι). Έτσι ο χρόνος από τον Ωροσκόπο στο Μεσουράνημα χρησιμοποιείται για τους οίκους 12, 11, 5 και 6 και ο χρόνος από το Ναδίρ στον Ωροσκόπο για τους οίκους 2, 3, 8 και 9.
Όπως βλέπουμε κατά τη διάρκεια της ιστορίας υπήρξαν διάφορα συστήματα οικοθεσίας τα οποία προσπάθησαν να απεικονίσουν με όσο το δυνατό μεγαλύτερη ακρίβεια τα όρια των οίκων. Γιατί ήταν όμως αυτό τόσο σημαντικό; Ήταν σημαντικό γιατί είχε να κάνει με την ακρίβεια της πρόβλεψης, όταν εμπλέκονταν μέθοδοι πρόγνωσης όπως το προοδευτικό ωροσκόπιο. Ο Πλάσιντους για παράδειγμα εφηύρε το δικό του σύστημα οικοθεσίας, επειδή έβλεπε ότι οι πρωτεύουσες κατευθύνσεις δε δούλευαν με ακρίβεια στο σύστημα Ρετζιομοντάνους. Αντίθετα στο δικό του σύστημα, οι πρωτεύουσες κατευθύνσεις ήταν πιο ακριβείς, όταν οι προοδευτικοί πλανήτες ερχόταν η στιγμή να αλλάξουν οίκο. Από την άλλη ακόμα και σήμερα στους ωριαίους χάρτες χρησιμοποιείται το σύστημα του Ρετζιομοντάνους. Αυτό δείχνει ότι κάποιες μέθοδοι πρόγνωσης δείχνουν να έχουν μεγαλύτερη συνάφεια με συγκεκριμένα συστήματα οικοθεσίας.
Η σημασία πάντως που δίνεται στους οίκους έχει να κάνει και με την ερμηνευτική σκοπιά που τους αντιμετωπίζουμε, για την οποία θα δούμε περισσότερα σε επόμενες δημοσιεύσεις.